Ανοιχτή Επιστήμη ενάντια στην Ακαδημαϊκή Έρευνα με σκοπό τις Πατέντες: Το παράδειγμα του Πανεπιστημίου Aarhus

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στο TIMESHIGHEREDUCATION.COM. Μεταφράστηκε και αναδημοσιεύτηκε στα ελληνικά στο EDU.ELLAK.GR

Ένα από τα κορυφαία ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Δανίας,  ξεκίνησε να εφαρμόζει ένα μοντέλο ανοιχτής επιστήμης, αντί για το μοντέλο της έρευνας που διεξάγεται σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και έχει σαν κύριο στόχο την κατοχύρωση πατεντών.

Η νέα πρωτοβουλία του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ AARHUS, ονομάζεται OPEN SCIENCE, μέσω της οποίας δεν επιτρέπεται ούτε στο πανεπιστήμιο ούτε στις εμπλεκόμενες εταιρείες να κατοχυρώνουν ευρεσιτεχνίες τυχόν ανακαλύψεων που έγιναν κατά τη διάρκεια της ερευνητικής διαδικασίας και  υποχρεώνει τους εμπλεκόμενους να αποκαλύπτουν τα αποτελέσματα σε όλους – ακόμη και σε άλλες επιχειρήσεις – μέσα σε ένα πλαίσιο που ονομάζεται «patent-free playground”.

Η κίνηση αυτή αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες ότι τα πανεπιστήμια έχουν μετακινηθεί πολύ μακριά από τον κεντρικό ρόλο τους στη διεξαγωγή ανοιχτής, θεμελιώδους έρευνας που αναλαμβάνει ρίσκα και ασχολούνται μόνο με έρευνες  στον τομέα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.

Για ορισμένους, αυτή είναι μια δραστηριότητα που είναι ασύμφορη και γραφειοκρατική, αλλά άλλοι ισχυρίζονται ότι εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας για  να προσελκύσει ιδιωτική χρηματοδότηση της έρευνας.

Ο Kim Daasbjerg, καθηγητής της χημείας και μέλος της πρωτοβουλίας Open Science, δήλωσε ότι τα τελευταία 10 έως 15 χρόνια, τα πανεπιστήμια έχουν εστιάσει μόνο στις έρευνες για νέες πατέντες και είχαν κίνητρα να «πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερα διπλώματα ευρεσιτεχνίας». «Δεν νομίζω ότι είναι ο ρόλος του πανεπιστημίου να το κάνει αυτό«, είπε. «Η ικανότητά μας, η αξία μας στην κοινωνία, είναι η  θεμελιώδης έρευνα».

Μέχρι στιγμής, έξι μεγάλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένου της Lego, έδωσαν  χρήματα στο Open Science για να χρηματοδοτήσουν έρευνα για ΕΞΥΠΝΑ ΥΛΙΚΑ, ενώ άλλες μικρότερες επιχειρήσεις υποσχέθηκαν χρόνο και εμπειρογνωμοσύνη. Περίπου 20 ερευνητές εργάζονται σήμερα ως μέρος της νέας πλατφόρμας Open Science, συμπεριλαμβανομένων έξι από το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ AALBORG και τριών από το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗΣ. Ο καθηγητής Daasbjerg ελπίζει ότι άλλα πανεπιστήμια και εταιρείες θα ενταχθούν στην πλατφόρμα και ότι οι αριθμοί θα αυξηθούν «εκθετικά».

Ένα ερώτημα είναι εάν οι επιχειρήσεις είναι πρόθυμες να χρηματοδοτήσουν την έρευνα χωρίς κάποια αποκλειστική αξίωση για τα αποτελέσματα. Ο καθηγητής Daasbjerg επέμεινε ότι οι εμπλεκόμενες εταιρείες θα είναι τελικά ευχαριστημένες στο να δαπανούν χρήματα για έρευνα που τελικά θα ήταν διαθέσιμη σε αντίπαλο. Αναγνώρισε ότι «ίσως ένας ανταγωνιστής θα είναι λίγο ισχυρότερος» επειδή μπορούν να διαβάσει την έρευνα, αλλά υποστήριξε ότι ο χρηματοδότης θα έχει επίσης πολλά οφέλη. Μια καινοτομία σε βασικό επίπεδο – ένας νέος τύπος έξυπνου υλικού, για παράδειγμα – θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε εντελώς διαφορετικά προϊόντα από διαφορετικές επιχειρήσεις, εξήγησε ο καθηγητής Daasbjerg, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ήταν σε άμεσο ανταγωνισμό.

Ο Niels Christian Nielsen, κοσμήτορας επιστήμης και τεχνολογίας του Aarhus, αναγνώρισε ότι οι αντίπαλες επιχειρήσεις θα μπορούσαν πάντα να «περιμένουν» τα αποτελέσματα των ερευνών που χρηματοδοτήθηκαν από έναν αντίπαλο, αλλά ισχυρίστηκε ότι οι καθυστερημένοι θα είναι πάντοτε σε μειονεκτική θέση όταν θα αρχίσει η εμπορευματοποίηση. Όταν έλθει η ώρα της μετατροπής της καινοτομίας σε νέα προϊόντα, «ο χρόνος είναι το πιο πολύτιμο πράγμα», ενώ οι συμμετέχοντες στην έρευνα είναι πιο πιθανό να είναι οι πρώτοι στην αγορά.

Ένα άλλο πρόβλημα των ερευνών του παλαιού μοντέλου, για το Πανεπιστήμιο του Aarhus ήταν ο χρόνος που δαπανάται για να καταγραφούν ακριβώς ποια δικαιώματα και διπλώματα ευρεσιτεχνίας προκύπτουν από τις συνεργατικές έρευνες, πρόσθεσε ο καθηγητής Nielsen. «Ξοδεύουμε πάπα πολύ χρόνο στα γραφεία των δικηγόρων για διαπραγματεύσεις», δήλωσε, που είναι «χάσιμο χρόνου που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικότερα για την οικοδόμηση καλών σχέσεων».

Η νέα πλατφόρμα δεν σηματοδοτεί μια ολική απομάκρυνση από το παλιό μοντέλο. Οι επιχειρήσεις θα εξακολουθήσουν να έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν από το Πανεπιστήμιο του Aarhus να διεξαγάγει κοινή έρευνα με συμφωνία με την οποία θα μπορούν να κατοχυρώσουν με πατέντες τα αποτελέσματα. Αλλά η έμφαση θα δοθεί τώρα στην ανοικτή, θεμελιώδη συνεργατική έρευνα, είπε ο καθηγητής Nielsen.

Τα πανεπιστήμια χρησιμοποιούν μερικές φορές τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τις άδειες τεχνολογίας ως μέτρο για το αν είναι επιτυχημένες εμπορικά οι έρευνες τους. Ωστόσο, οι εταιρείες λένε στο Aarhus ότι «ο αριθμός των αδειών δεν μας λέει τίποτα», είπε ο καθηγητής Nielsen. «Ένα μεγάλο ποσοστό διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας δεν ήταν χρήσιμο … είναι ο λάθος τρόπος να μετρήσουμε την επιτυχία».

Υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι η κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κοστίζει πολλά χρήματα για τα περισσότερα πανεπιστήμια, ενώ αποφέρει ελάχιστα κέρδη. ΜΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ από το Ίδρυμα Brookings το 2013 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρά τη δραματική αύξηση του αριθμού των γραφείων αυτών από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, μόνο το 10% αυτών των γραφείων πήρε τα τρία τέταρτα των συνολικών χρημάτων. Από τα 155 γραφεία,  τα 130 λειτουργούσαν με ζημιές. Ο καθηγητής Daasbjerg δήλωσε ότι η κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι συχνά  μια «κακή επιχείρηση» για τα πανεπιστήμια.

Πηγή: EDU.ELLAK.GR