Ο τυφώνας Χάρβεϊ δεν ήρθε από το πουθενά, της Naomi Klein

Άρθρο της Naomi Klein για το The Intercept. Την ελληνική μετάφραση δημοσίευσε το THEPRESSPROJECT, αποκλειστικός συνεργάτης του The Intercept στην Ελλάδα, σε μετάφραση της Νικολέττας Αλεξανδρή. Η Ναόμι Κλάιν είναι Καναδή δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια του αποκαλούμενου κινήματος εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Είναι κυρίως γνωστή για το βιβλίο της Το Δόγμα του Σοκ, μια κριτική ανάλυση της ιστορίας του νεοφιλελευθερισμού στην οικονομία.

Ακριβώς τώρα ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για την κλιματική αλλαγή και όλες τις άλλες συστημικές αδικίες- από τις φυλετικές διακρίσεις έως την οικονομική λιτότητα- που μετατρέπουν καταστροφές όπως ο Χάρβεϊ σε ανθρώπινες καταστροφές.

Δείτε την κάλυψη των Μέσων για τον τυφώνα Χάρβεϊ και τις πλημμύρες στο Χιούστον και θα ακούσετε πολλές συζητήσεις για το πόσο πρωτοφανείς είναι αυτές οι βροχοπτώσεις. Πώς κανείς δεν το περίμενε και έτσι κανείς δεν μπόρεσε να προετοιμαστεί επαρκώς.

Αυτό που δεν θα ακούσετε είναι το γιατί αυτά τα πρωτοφανή καιρικά φαινόμενα που σπάνε κάθε ρεκόρ συμβαίνουν με τέτοια συχνότητα που το «ρεκόρ» έχει γίνει ένα μετεωρολογικό κλισέ. Με άλλα λόγια, δεν θα ακούσετε να λένε πολλά, ή μπορεί και τίποτα, για την κλιματική αλλαγή.

Αυτό, μας έχουν πει, προέρχεται από την επιθυμία να μην «πολιτικοποιήσουμε» μια ακόμα εκτυλισσόμενη ανθρώπινη τραγωδία, που είναι μια κατανοητή τάση. Το σημαντικό όμως εδώ είναι το εξής: κάθε φορά που αντιδρούμε σαν να έρχεται από το πουθενά ένα πρωτοφανές καιρικό φαινόμενο, ως ένα είδος θεομηνίας που κανείς δεν προέβλεψε, οι δημοσιογράφοι παίρνουν μια έντονα πολιτική απόφαση.

Είναι μια απόφαση να μην στεναχωρήσουν τον κόσμο και να αποφύγουν την αντιπαράθεση αντί να πουν την αλήθεια, όσο δύσκολη και αν είναι. Επειδή η αλήθεια είναι ότι αυτά τα γεγονότα έχουν προβλεφθεί εδώ και καιρό από τους επιστήμονες του κλίματος. Όσο πιο θερμοί οι ωκεανοί τόσο πιο έντονες οι καταιγίδες. Τα υψηλότερα επίπεδα της στάθμης της θάλασσας σημαίνουν ότι οι καταιγίδες φτάνουν σε μέρη που δεν είχαν φτάσει ποτέ στο παρελθόν. Ο πιο ζεστός καιρός οδηγεί σε ακραίες βροχοπτώσεις: μακρές, ξηρές περίοδοι που διακόπτονται από τεράστιες χιονοπτώσεις ή βροχοπτώσεις, αντί των πιο σταθερών, προβλέψιμων διακυμάνσεων με τις οποίες οι περισσότεροι από εμάς μεγάλωσαν.

Τα ρεκόρ σπάνε κάθε χρόνο- είτε πρόκειται για την ξηρασία, το κύμα καταιγίδων, τις πυρκαγιές είτε απλώς για τη θερμοκρασία- και συμβαίνουν επειδή ο πλανήτης είναι πολύ πιο ζεστός από ό,τι από τότε που άρχισαν να καταγράφουν τα ρεκόρ. Η κάλυψη των Μέσων για γεγονότα όπως ο τυφώνας Χάρβεϊ, όπου δεν δίνουν σημασία σε αυτά τα γεγονότα, που παραλείπουν να παράσχουν μια πλατφόρμα στους επιστήμονες του κλίματος για να μπορέσουν να τα εξηγήσουν αυτά, χωρίς ταυτόχρονα να αναφέρουν ποτέ την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού, αποτυγχάνει στο βασικό καθήκον της δημοσιογραφίας: Να παρέχει τα σημαντικά γεγονότα και το σχετικό πλαίσιο. Αφήνει το κοινό με την εσφαλμένη εντύπωση ότι πρόκειται για καταστροφές χωρίς αιτίες, πράγμα που σημαίνει επίσης ότι δεν θα μπορούσε να γίνει τίποτα για την πρόληψή τους (και ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα τώρα για να αποφευχθεί η επιδείνωσή τους στο μέλλον).

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η κάλυψη για τον Χάρβεϊ ήταν ιδιαίτερα πολιτική πολύ πριν χτυπήσει η καταιγίδα την ξηρά. Υπάρχει μια ατελείωτη συζήτηση για το εάν ο Τραμπ έλαβε στα σοβαρά υπόψιν του την καταιγίδα, ατέλειωτες εικασίες για το αν αυτός ο τυφώνας θα τον καθορίσει όπως έγινε στο παρελθόν των ΗΠΑ με τον Κατρίνα και πολλές (δίκαιες) συζητήσεις για τις εντυπώσεις που άφησε ο αριθμός των ρεπουμπλικάνων που ψήφισαν κατά των μέτρων ανακούφισης από τον τυφώνα Σάντι, αλλά τείνουν χείρα βοηθείας τώρα για το Τέξας. Αυτές είναι πολιτικές κινήσεις που ήρθαν μέσα από μια καταστροφή: το είδος ακριβώς της κομματικής πολιτικής που αποτελεί τον εύκολο δρόμο για τα συμβατικά μέσα ενημέρωσης, η πολιτική που παρουσιάζει με πολύ βολικό τρόπο την πραγματικότητα ώστε να δίνεται προτεραιότητα στα συμφέροντα των εταιρειών ορυκτών καυσίμων αντί στην ανάγκη για έναν αποφασιστικό έλεγχο της ρύπανσης, μια βαθιά δικομματική σχέση.

Σε έναν ιδανικό κόσμο, όλοι θα μπορούσαμε να βάλουμε την πολιτική στην αναμονή μέχρι να περάσει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στη συνέχεια, όταν όλοι θα ήταν ασφαλείς, θα είχαμε μια μακρά, προσεκτική και ενημερωμένη δημόσια συζήτηση σχετικά με τις συνέπειες της κρίσης που είχαμε μόλις βιώσει. Τι σημαίνει αυτό για το είδος των βάσεων που χτίζουμε; Τι σημαίνει αυτό για το είδος της ενέργειας στην οποία βασιζόμαστε; (Ένα ερώτημα με ενοχοποιητικά συμπεράσματα εναντίον του κυρίαρχου βιομηχανικού κλάδου στην περιοχή που επλήγη περισσότερο: τη βιομηχανία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου). Και τι μας λέει η τεράστια ευαλωτότητα των αρρώστων, των φτωχών και των ηλικιωμένων μπροστά στην καταιγίδα για το είδος των δικτύων ασφαλείας που πρέπει να κατασκευάσουμε, δεδομένου του δύσκολου μέλλοντος στο οποίο έχουμε ήδη εγκλωβιστεί;

Με χιλιάδες εκτοπισμένους από τα σπίτια τους, θα μπορούσαμε ακόμη να συζητήσουμε για την αδιαμφισβήτητη σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της μετανάστευσης- από το Σαχέλ ως το Μεξικό- και να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την ευκαιρία για να συζητήσουμε για την ανάγκη μιας μεταναστευτικής πολιτικής που ξεκινά έχοντας ως δεδομένο ότι οι ΗΠΑ έχουν μεγάλο μέρος της ευθύνης για το ότι εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Αλλά δεν ζούμε σε έναν κόσμο που επιτρέπει αυτό το είδος του σοβαρού, μετρημένου διαλόγου. Ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι κυβερνήσεις έχουν δείξει ότι είναι πρόθυμες να εκμεταλλευτούν τον αντιπερισπασμό που φέρνει μια μεγάλη κρίση και το γεγονός ότι πολλοί επικεντρώνονται σε έκτακτα ζητήματα ζωής και θανάτου, για να περάσουν τις πιο οπισθοδρομικές πολιτικές που μας οδηγούν ακόμα περισσότερο σε έναν δρόμο που φαίνεται πολύ καθαρά σαν μια μορφή «κλιματικού απαρτχάιντ». Το είδαμε μετά τον τυφώνα Κατρίνα, όταν οι ρεπουμπλικάνοι δεν έχασαν καθόλου χρόνο και πίεσαν έντονα για ένα πλήρως ιδιωτικοποιημένο σχολικό σύστημα, για την αποδυνάμωση των εργατικών και φορολογικών νόμων, για την αύξηση της γεώτρησης και διύλισης πετρελαίου και φυσικού αερίου και ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα σε μισθοφορικές εταιρείες όπως η Blackwater. Ο Μάικ Πενς ήταν βασικός αρχιτέκτονας αυτού του εξαιρετικά κυνικού έργου- και δεν πρέπει να περιμένουμε τίποτα λιγότερο μετά τον Χάρβεϊ, τώρα που αυτός και ο Τραμπ βρίσκονται στο τιμόνι.

Βλέπουμε ήδη τον Τραμπ να χρησιμοποιεί ως κάλυψη τον τυφώνα Χάρβεϊ για να απομείνει χάρη στον Τζο Αρπάιο, μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη κίνηση, καθώς και για την περαιτέρω στρατιωτικοποίηση των αστυνομικών δυνάμεων των ΗΠΑ. Πρόκειται για ιδιαίτερα δυσοίωνες κινήσεις λαμβάνοντας υπόψη το ότι τα σημεία ελέγχου για τους μετανάστες συνεχίζουν να λειτουργούν σε όποιο σημείο οι αυτοκινητόδρομοι δεν είναι πλημμυρισμένοι (ένα σοβαρό αντικίνητρο για την αποχώρηση των μεταναστών), καθώς και το ότι οι τοπικοί αξιωματούχοι μιλάνε με σκληρό τρόπο για μέγιστες ποινές προς κάθε «πλιατσικολόγο» (αξίζει να θυμηθούμε ότι μετά τον Κατρίνα πολλοί Αφροαμερικανοί κάτοικοι της Νέας Ορλεάνης πυροβολήθηκαν από την αστυνομία με βάση αυτό το είδος ρητορικής).

Με λίγα λόγια, η Δεξιά δεν θα χάσει καθόλου χρόνο και θα εκμεταλλευτεί τον Χάρβεϊ και οποιαδήποτε άλλη καταστροφή σαν αυτή, ώστε να προωθήσει καταστρεπτικές, ψεύτικες λύσεις, όπως τη στρατιωτικοποίηση της αστυνομίας, την ενίσχυση των υποδομών για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια ηθική επιταγή για τον ενημερωμένο κόσμο, που ενδιαφέρεται να προβάλλει τις πραγματικές ρίζες πίσω από αυτήν την κρίση- να φτιάξει το παζλ συνδέοντας την ατμοσφαιρική ρύπανση με τον συστημικό ρατσισμό, την υποχρηματοδότηση των κοινωνικών υπηρεσιών με την υπερχρηματοδότηση της αστυνομίας. Πρέπει επίσης να εκμεταλλευτούμε τη στιγμή για να βρούμε συνδετικές λύσεις, με τις οποίες μπορούν να μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές αερίων ενώ ταυτόχρονα θα αντιμετωπιστούν όλες οι μορφές ανισότητας και αδικίας (κάτι που προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε στο The Leap και κάποιες ομάδες όπως η Climate Justice Alliance το αναπτύσσουν εδώ και πολύ καιρό).

Και αυτό πρέπει να συμβεί αυτήν τη στιγμή- ακριβώς τώρα που το τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος της αδράνειας εμφανίζεται καθαρά στον λαό. Εάν αποτύχουμε, εάν διστάσουμε λόγω κάποιας λανθασμένης ιδέας για το τι είναι και δεν είναι κατάλληλο κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα για αδίστακτους παράγοντες να εκμεταλλευτούν αυτήν την καταστροφή για προβλέψιμους και αισχρούς σκοπούς.

Μια επίσης σκληρή αλήθεια είναι ότι το περιθώριο που έχουμε για να κάνουμε αυτές τις συζητήσεις είναι εξαιρετικά μικρό. Δεν θα έχουμε καμία συζήτηση για τη δημόσια τάξη όταν παύσει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα επανέλθουν για να καλύψουν με εμμονή τις δημοσιεύσεις του Τραμπ στο τουίτερ και άλλες ίντριγκες στο περιβάλλον του. Έτσι, αν και μπορεί να φαίνεται απρεπές να μιλάμε για τη ρίζα του προβλήματος όταν άνθρωποι εξακολουθούν να είναι παγιδευμένοι στα σπίτια τους, είναι πραγματικά η μόνη φορά που υπάρχει κάποιο σταθερό ενδιαφέρον στα Μέσα σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η απόφαση του Τραμπ να αποσυρθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα- κάτι που θα επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη για τις επόμενες δεκαετίες- έλαβε περίπου δύο ημέρες αξιοπρεπούς κάλυψης. Μετά συνέχισαν να ασχολούνται πάλι με τη Ρωσία εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο.

Λίγο περισσότερο από ένα χρόνο πριν, το Φορτ ΜακΜάρεϊ, η πόλη στο κέντρο της Αλμπέρτα, μια περιοχή γεμάτη με πετρέλαιο από ασφαλτούχο άμμο, κάηκε σχεδόν ολοσχερώς. Για μια στιγμή, όλος ο κόσμος παρακολουθούσε τις εικόνες των οχημάτων που βρίσκονταν στη σειρά σε έναν αυτοκινητόδρομο, με τις φλόγες να τα περικυκλώνουν και από τις δύο πλευρές. Τότε, μας είπαν ότι θα έδειχνε έλλειψη ευαισθησίας και θα ήταν σαν να κατηγορούν τα θύματα αν μιλούσαν για το πώς η κλιματική αλλαγή επιδείνωνε πυρκαγιές όπως αυτή. Το μεγαλύτερο ταμπού ήταν να κάνουν οποιαδήποτε σύνδεση μεταξύ της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη μας και της βιομηχανίας που παρέχει ενέργεια στο Φορτ ΜακΜάρεϊ, η οποία απασχολούσε την πλειονότητα των εκτοπισμένων και που παράγει μια ιδιαίτερα υψηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα μορφή πετρελαίου. Η στιγμή δεν ήταν σωστή. Ήταν μια στιγμή για να δείξεις συμπάθεια, να δώσεις βοήθεια και όχι για σκληρές ερωτήσεις.

Φυσικά όμως, τη στιγμή που θεωρούταν κατάλληλο να παρουσιαστούν αυτά τα ζητήματα, το επίκεντρο των μέσων ενημέρωσης είχε ήδη προχωρήσει σε άλλα θέματα. Και σήμερα, καθώς η Αλμπέρτα πιέζει για τουλάχιστον τρεις νέους αγωγούς πετρελαίου ώστε να πραγματοποιήσει τα σχέδιά της και να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή ασφαλτούχου άμμου, αυτή η τρομερή πυρκαγιά και τα μαθήματα που θα μπορούσε να δώσει δεν παρουσιάστηκαν σχεδόν ποτέ.

Υπάρχει ένα μάθημα σ’ αυτό για το Χιούστον. Το χρονικό περιθώριο για να τοποθετηθεί ένα ουσιαστικό πλαίσιο και για να βγουν σημαντικά συμπεράσματα είναι μικρό. Δεν γίνεται να χάσουμε την ευκαιρία.

Το να μιλήσουμε με ειλικρίνεια για το τι τροφοδοτεί αυτήν την εποχή των επανωτών καταστροφών- ακόμα και όταν ξεπερνιούνται άμεσα- δεν είναι ασέβεια προς τους ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της καταστροφής. Στην πραγματικότητα, είναι ο μόνος τρόπος για να τιμήσουμε ουσιαστικά τις απώλειές τους και η τελευταία μας ελπίδα για την αποτροπή ενός μέλλοντος γεμάτου με αναρίθμητα περισσότερα θύματα.

Πηγή: THEPRESSPROJECT