Ανωνυμία και Ιδιωτικότητα. Δύο διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος

Αφορμή του παρόντος άρθρου, που δημοσιεύτηκε στην ΕΕΛΛΑΚ, με πηγή το CEREBRUX.NET αποτέλεσε η λανθασμένη κατά πολλούς (προς μεγάλη μου έκπληξη), αντίληψη ότι οι έννοιες ανωνυμία και ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο είναι ταυτόσημες και προφανώς η μια υπονοεί την ύπαρξη της άλλης και αντιστρόφως. Γιατί όμως τόσο μπέρδεμα και ειδικά στην εποχή της τόσο εύκολης πρόσβασης στην πληροφορία;

Γιατί τόσο μπέρδεμα;

Το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου εντοπίζεται ότι οι δύο αυτές έννοιες μοιράζονται κάποια κοινά και θεμελιώδη χαρακτηριστικά σε βαθμό που η παρανόηση να γίνεται εύκολα, όμως οι σημαντικές τους διαφορές είναι αυτές που τις διαχωρίζουν και στην ουσία τις ξεχωρίζουν μεταξύ τους.

Ας τα πάρουμε από την αρχή

Η επίτευξη ανωνυμίας και ιδιωτικότητας στο διαδίκτυο ξεκινάει με το κατάλληλο mindset

Τι είναι η ιδιωτικότητα

Αν και ο όρος στο διαδίκτυο δε δίνει μια σαφή ερμηνεία, μπορούμε να το εξηγήσουμε με ένα απλό παράδειγμα. Είστε στο σπίτι σας. Με κλειστά παράθυρα και κλειστές κουρτίνες. Είναι λογικό ότι μέσα σε αυτό μπορείτε να κάνετε ότι θέλετε χωρίς αυτό να είναι γνωστό στους γύρω σας. Όμως δεν είστε ανώνυμος!!!

Οι γείτονες είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι μένετε στο σπίτι, ότι είστε στο σπίτι ή αν έχετε φύγει. Μπορείτε κατά την παραμονή σας στο σπίτι μπορεί να έχετε ανοιχτά φώτα και ανοιχτές/κλειστές κουρτίνες, ενημερώνοντας σε ένα βαθμό για τη δραστηριότητα σας/παρουσία σας στο σπίτι. Αυτά είναι τα επίπεδα ιδιωτικότητας τα οποία όμως σε καμιά περίπτωση δε σας καθιστούν ανώνυμους.

 Γιατί γνωρίζουν ότι αυτό το σπίτι είναι δικό σας και προφανώς αν συμβαίνει κάτι μέσα στο σπίτι συμβαίνει από εσάς, το οποίο δεν είναι όμως σε θέση να γνωρίζουν τι ακριβώς είναι αυτό που γίνεται (μερικώς η ολικώς).

Μεταπηδώντας στο διαδίκτυο, η ιδιωτικότητα μας διασφαλίζεται με την απολύτως αναγκαία παραχώρηση δικαιωμάτων τα οποία ναι μεν επιτρέπουν να υπάρχει γνώση που είμαστε αλλά όχι το τι κάνουμε εκεί που βρισκόμαστε. Δηλαδή αν postάρει κάποιος το σαλόνι του σπιτιού του στα social media ή κοινοποιεί την τοποθεσία του, προφανώς και καταπατά οικειοθελώς την ιδιωτικότητα του.

Για παράδειγμα αν μπείτε σε ένα site το οποίο φέρει το σήμα SSL (το γνωστό κλειδάκι) η google ΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι επισκεφτήκατε τη σελίδα και μπήκατε σε αυτή. ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΕΙ όμως τι κάνετε μέσα σε αυτό. Έχουμε δηλαδή, ιδιωτικότητα ως προς το κομμάτι της παραμονής μας στο site αλλά οι γείτονες (google, ISP, NSA) γνωρίζουν ότι είμαστε σε αυτό.

Τι είναι η ανωνυμία;

Προσπαθώντας να καταστεί σαφές τι σημαίνει η ανωνυμία, θα χρησιμοποιήσουμε το ίδιο παράδειγμα του σπιτιού, μερικώς αλλαγμένο.

Το σπίτι μας βρίσκεται στην ίδια γειτονιά. Όμως το σπίτι μας τώρα έχει μια υπόγεια σήραγγα που μας οδηγεί σε ένα σπίτι στην ερημιά όπου μπορούμε να κάνουμε ότι γουστάρουμε χωρίς να μας δει ψυχή. Όμως φροντίζουμε στο κανονικό μας σπίτι να έχουμε κλειστά φώτα/κουρτίνες και παράθυρα, ούτως ώστε να είναι διασφαλισμένη η ιδιωτικότητα μας από τους γείτονες. Έτσι αυτοί δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν τι κάνουμε εμείς στο σπίτι μας ή αν είμαστε σε αυτό.

Όμως αν κάποιος εκεί μας δει, θα γνωρίζει ότι σε αυτό το ερημικό σπίτι βρίσκεται κάποιος. Αλλά αυτός ο κάποιος δεν γνωρίζει ποιος είναι. Αυτός ο κάποιος(εμείς δηλαδή) είναι ανώνυμος. Δηλαδή οι ενέργειες μας σε αυτό το ερημικό σπίτι δεν μπορούν να συσχετιστούν με εμάς που είναι γνωστό που μένουμε και μπορεί να επιβεβαιωθεί από τους γείτονες μας.

Συνοψίζοντας

Δηλαδή μπορούμε να έχουμε ιδιωτικότητα χωρίς ανωνυμία αλλά και ανωνυμία χωρίς ιδιωτικότητα.

Οι κατηγορίες της ιδιωτικότητας και της ανωνυμίας είναι διακριτές αλλά τα κοινά τους σημεία οδηγούν στην παρανόηση ότι αυτές είναι ταυτόσημες

Πως μπορώ να τις εξασφαλίσω;

Το έχουμε πει αρκετές φορές εδώ στο cerebrux, ότι η ιδιωτικότητα και η ανωνυμία είναι ένα mindset (τρόπος σκέψης/συμπεριφοράς) το οποίο δεν κατακτάται μόνο με τη χρήση των ανάλογων λογισμικών. Είναι μια στάση ζωής που μας ακολουθεί παντού και έχει επεκτάσεις και στην ψηφιακή μας καθημερινότητα. Σκοπός αυτής της σελίδας είναι πρωτίστως να ενημερώνει και κατά δεύτερον να προτείνει τρόπους.

Ίσως να επεκταθούμε σε επιμέρους άρθρα για τους τρόπους που μπορούμε να επιτύχουμε ιδιωτικότητα ή και ανωνυμία αλλά σε γενικές γραμμές θα χρειαστείτε:

• VPN – ως «μεσάζων» στην διασύνδεσή σας
• Tor (ή Tor browser)
• Κρυπτογράφηση (αρχείων, email, chat κλπ)

Φυσικά, τα παραπάνω 3 πράγματα είναι μια γενική προσέγγιση και δεν είναι αρκετή για να καλυφθεί στο παρόν άρθρο. Αλλά δίνει ένα σημείο από όπου ο «ψιλιασμένος» αναγνώστης μπορεί να αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες. Επίσης, υπάρχουν και κάποιες τεχνικές οι οποίες αντί να προσπαθούν να αποκρύψουν πληροφορίες σχετικά με εμάς, της οποίες λαχταρούν οι διάφορες υπηρεσίες του διαδικτύου, αντίθετα δημιουργούν θορυβώδεις πληροφορίες οι οποίες είναι εντελώς άχρηστες. Παράδειγμα τέτοιου εργαλείου είχαμε δει στο άρθρο Google: Προσθέτει δικό της AdBlock στον Google Chrome τον Φεβρουάριο όπου μιλήσαμε για το AdNauseam.

Να σημειώσουμε όμως, ότι όσο περισσότερο αυξάνουμε την ανωνυμία μας στο διαδίκτυο τόσο περισσότερο μειώνεται η ευχρηστία των διαφόρων υπηρεσιών. Αν για παράδειγμα, χρησιμοποιούμε το Facebook με ένα ψευδώνυμο θα πρέπει να ήμαστε προετοιμασμένοι ότι κάποια στιγμή μπορεί να μας ζητήσει το Facebook κάποιο αποδεικτικό στοιχείο για το όνομα αυτό ενώ ταυτόχρονα να κλειδώσει το προφίλ.

Επίλογος

Η ζωή μας πλέον είναι συνδεδεμένη με ένα πλήθος υπηρεσιών που είναι αμφίβολο αν και κατά πόσο διασφαλίζουν την ιδιωτικότητα. Η απόλυτη ανωνυμία δεν είναι εφικτή.

Πιο εφικτό είναι το λεγόμενο «stranger among strangers» που με τη χρήση των κατάλληλων browsers, VPNs και διανομών μπορεί να επιτευχθεί. Αλλά και πάλι το δικό μας mindset είναι αυτό που θα καθορίσει κατά πόσο ανώνυμοι επιθυμούμε να παραμείνουμε.

Πηγές: ΕΕΛΛΑΚ, CEREBRUX.NET