Αντιπλημμυρικό Έργο πνίγει τη Ραφήνα στα Νερά και στο Τσιμέντο

Άρθρο του Τάσου Σαραντή, από την χθεσινή Έντυπη Έκδοση της ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ.

Εκδικάζεται στο ΣτΕ η προσφυγή συλλόγων και πολιτών της περιοχής με στόχο να αποτραπούν ο εγκιβωτισμός και η τσιμεντοποίηση 15 χλμ. φυσικού ρέματος, που πρόκειται να επιφέρουν τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και να καταστρέψουν ολοσχερώς έναν μοναδικό οικότοπο της Αττικής.

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνεται η τύχη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας -ενός από τα λίγα φυσικά ποτάμια που μας απέμειναν στην Αττική-, καθώς αύριο εκδικάζεται η προσφυγή πολιτών και συλλόγων κατά του έργου εγκιβωτισμού και τσιμεντοποίησής του.

Με την προσφυγή τους στο ΣτΕ επιχειρούν να αποτρέψουν την υλοποίηση του έργου, που αφορά τον εγκιβωτισμό και την τσιμεντοποίηση 15 χιλιομέτρων φυσικού ρέματος, που στο μεγάλο μήκος του διέρχεται μόνο από αγροτικές και εκτός σχεδίου πόλης εκτάσεις.

Όπως υποστηρίζουν, αν και το έργο βαφτίζεται «αντιπλημμυρικό», θα επιφέρει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, αφού τα αυθαίρετα κτίσματα παραμένουν ανέγγιχτα μέσα στην κοίτη του, ανάμεσά τους ακόμη και δύο σχολεία, με ό,τι κινδύνους μπορεί αυτό να συνεπάγεται.

Επιπλέον, το έργο θα αυξήσει την πλημμυρική παροχή και την ταχύτητα του νερού μέσα στην πόλη της Ραφήνας, είναι σχεδιασμένο για να ανταποκριθεί σε πολύ μικρότερες πλημμύρες από αυτές που επιβάλλει η σύγχρονη επιστημονική πρακτική, ενώ καταστρέφει ολοσχερώς έναν μοναδικό οικότοπο για την Αττική.

Το έργο, όπως ομολογεί και η μελέτη του, σχεδιάστηκε με κριτήριο την προστασία όλων των αυθαίρετων κατασκευών που έχουν καταπατήσει τον χώρο του ποταμού και που αναφέρονται εξευγενισμένα ως «πολεοδομικοί περιορισμοί».

Έτσι, η γραμμή οριοθέτησης του ποταμού δεν χαράσσεται ανάλογα με τον χώρο που απαιτείται για την ασφαλή και απρόσκοπτη ροή του νερού, αλλά στενεύει και διευρύνεται ανάλογα με το πού υπάρχουν κτίσματα και κατασκευές!

Η ίδια «πρωτότυπη μέθοδος» χάραξης των γραμμών οριοθέτησης εφαρμόζεται και στην ευαίσθητη περιοχή της εκβολής του, προκειμένου να μη θιγούν οι «νόμιμες» καταπατήσεις του σχεδίου πόλης, παρόλο που αυτές εμποδίζουν την ελεύθερη απορροή του νερού προς τη θάλασσα. Αυτός ο εξωφρενικός σχεδιασμός μπορεί να αποδειχτεί εγκληματικός, πόσο μάλλον όταν αφήνονται δύο σχολεία με μικρά παιδιά σε απόλυτη γειτνίαση με το ποτάμι -στην πραγματικότητα μέσα στην παλαιά κοίτη του– αντί να αποφασιστεί η μετεγκατάστασή τους σε ασφαλείς περιοχές. Πρόκειται για το 7ο Δημοτικό Παλλήνης και το 1ο και 4ο Νηπιαγωγείο Ραφήνας που συστεγάζονται.

Τα φερτά υλικά

Εξάλλου, οι πλημμυρικές ζώνες στα Σπάτα αποκόπτονται από το ποτάμι. Πρόκειται για τις ζώνες φυσικής εκτόνωσης του νερού και απόθεσης φερτών υλικών σε πεδινές γεωργικές εκτάσεις των Σπάτων, που έχουν δηλαδή τη δυνατότητα συγκράτησης των πλημμυρών και που μέχρι τώρα σώζουν τη Ραφήνα από πλημμύρα.

Κι όμως το έργο εγκιβωτίζει το νερό και τα φερτά υλικά σε ένα κανάλι για να τα κατεβάσει προς τη θάλασσα με κίνδυνο να «πνίξει» τη Ραφήνα. Σε αυτό πρέπει να συνυπολογιστεί ότι η αποψίλωση της βλάστησης και η επένδυση της κοίτης με τσιμέντο και συρματοκιβώτια θα αυξήσουν δραματικά την ταχύτητα του νερού που θα φτάνει στην πόλη της Ραφήνας με κίνδυνο να τη μετατρέψουν σε μια νέα Μάνδρα.

Σαν να μην έφταναν αυτά, το έργο καθίσταται ανεπαρκές εξαιτίας της ημιτέλειάς του. Ενώ έχει σχεδιαστεί σε δύο φάσεις, υλοποιείται μόνο η πρώτη, που «εξασφαλίζει» την ασφάλεια της Ραφήνας για πλημμύρα η οποία μπορεί στατιστικά να συμβεί μία φορά στα 20 χρόνια. Τι κι αν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής τα αντιπλημμυρικά έργα επιβάλλεται να θωρακίζουν από πολύ μεγαλύτερη πλημμύρα, δηλαδή κάποια που μπορεί να συμβεί μία φορά στα 50 ή ακόμη και στα 100 χρόνια;

Παρόλο που το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας είναι χαρακτηρισμένο με προεδρικό διάταγμα ως «Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος», ανήκει στα «Υδατορέματα Α’ προτεραιότητας» βάσει του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας και ο υγρότοπος της εκβολής του έχει οριοθετηθεί ως «Υγρότοπος Α’ Προτεραιότητας», αυτά δεν αρκούν.

Για να τσιμεντοποιηθεί το ποτάμι θα κοπούν κατ’ εκτίμηση περίπου 2.500 δέντρα και χιλιάδες άτομα από θαμνώδη και ποώδη βλάστηση, από μια περιοχή που πέρσι έχασε 13.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων από τη φωτιά στο Μάτι!

Εκατοντάδες ιτιές, πλάτανοι και άλλα υδρόφιλα αιωνόβια δέντρα θα αντικατασταθούν από τσιμέντο και συρματοκιβώτια, αποστερώντας οριστικά από την Αττική έναν υγρότοπο μοναδικής αξίας για τους ανθρώπους και για τα εκατοντάδες είδη που σήμερα βρίσκουν καταφύγιο μέσα σε αυτόν!

Εκθέσεις επιστημόνων του ΕΛΚΕΘΕ και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας έχουν καταγράψει στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας σπάνια είδη πουλιών και ψαριών, κάποια σε σημαντικούς πληθυσμούς και πολλά από αυτά (24 είδη) περιλαμβάνονται στο «Κόκκινο Βιβλίο» της Ε.Ε. των υπό εξαφάνιση ειδών.

Επιπλέον, η κοπή αυτής της πλούσιας βλάστησης θα έχει πολλαπλές αρνητικές συνέπειες για το μικροκλίμα της περιοχής και ολόκληρης της Αττικής. Θα προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας και της έντασης των καυσώνων, λόγω της ελάττωσης του δροσερού αέρα που σήμερα κατεβαίνει από την Πεντέλη και τον Υμηττό, διαπερνά τη βλάστηση του Μεγάλου Ρέματος και μεταφέρει δροσιά στις πεδινές περιοχές και στους οικισμούς.

Αλλά και αύξηση της μόλυνσης του αέρα, του νερού της κοίτης και της θάλασσας, αφού οι ρύποι δεν θα φιλτράρονται πλέον από την παραποτάμια βλάστηση. Ο υδροφορέας επίσης θα επηρεαστεί σημαντικά, ιδιαίτερα σε μια περιοχή με τεράστιο αριθμό γεωτρήσεων, όπως είναι η πεδιάδα των Σπάτων.

Το έργο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών πρόκειται να υλοποιηθεί με δανειακή χρηματοδότηση 150 εκατομμυρίων ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προορίζεται για αντιπλημμυρικά έργα στην Αττική. Τα 104 εκατομμύρια από αυτά αφορούν το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας.

«Οφείλουμε να μην πανηγυρίζουμε όταν αυξάνουμε τον δανεισμό της χώρας για να αυξήσουμε τον κύκλο εργασιών κάποιων κατασκευαστικών εταιρειών που θα τα εισπράξουν για να καταστρέψουν τα ποτάμια μας και να μας στερήσουν από τη μοναδική ελπίδα σωτηρίας μας απέναντι στις πλημμύρες και την κλιματική αλλαγή. Σίγουρα, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν γνωρίζει ότι τα δάνεια απορροφώνται για έργα που παραβιάζουν βασικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τα νερά, τη διαχείριση κινδύνων πλημμύρας, τη βιοποικιλότητα, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή», επισημαίνει η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.

Τα ευάλωτα τμήματα

«Παρεμβάσεις στο Μεγάλο Ρέμα και την ανάντη λεκάνη του χρειάζονται. Η ανάγκη προκύπτει από τις επί δεκαετίες ανεξέλεγκτες και κακοποιητικές παρεμβάσεις που έχουν γίνει στη λεκάνη του (καταπατήσεις, εκτροπή τμήματος της λεκάνης του Ποδονίφτη, κάψιμο της Πεντέλης, καταστροφικοί “καθαρισμοί” κ.λπ.). Όμως, η τυφλή παράδοση του ποταμού στους εργολάβους για παρεμβάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τους ανθρώπους, καταστρέφοντας παράλληλα τον φυσικό αντιπλημμυρικό ρόλο του και τον ρόλο του ως οικοσυστήματος, είναι απαράδεκτο να συμβαίνει εν έτει 2019.

»Λύσεις αποκατάστασης του ποταμού υπάρχουν. Μπορούν όμως να γίνουν με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον, οικο-μηχανικής, οι οποίες, εκτός της αντιπλημμυρικής προστασίας και της αποκατάστασης ευάλωτων τμημάτων του ποταμού, ευνοούν και την ανάπτυξη της ζωής μέσα στο ποτάμι και παράλληλα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων της ευρύτερης περιοχής», αναφέρει η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, που καλεί σε συγκέντρωση έξω από το Συμβούλιο της Επικρατείας όπου εκδικάζεται η προσφυγή την επόμενη Τετάρτη, 6 Νοεμβρίου, στις 9 π.μ.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, Έντυπη Έκδοση