Ποιος Διαχειρίζεται τα Προσωπικά Δεδομένα Μαθητών και Καθηγητών στην Τηλε-εκπαίδευση; Του Γιάννη Μουρατίδη

Το άρθρο ‘Ποιος διαχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα μαθητών και καθηγητών στην τηλε-εκπαίδευση;’ του Γιάννη Μουρατίδη, που δημοσιεύτηκε στο ENALLAKTIKOS.GR, δίνει απαντήσεις σε επίκαιρα ζητήματα σχετικά με την τηλε-εκπαίδευση.

 

Ακούγεται συχνά τον τελευταίο καιρό ότι κάποια από τα πράγματα που αλλάζει η πανδημία θα μονιμοποιηθούν. Ελάχιστοι φαίνεται να συμφωνούν, η τηλε-εκπαίδευση να είναι ένα από αυτά. Ωστόσο, για κάποιο χρονικό διάστημα θα χρειαστεί να την αξιοποιήσουμε, οπότε ας τη γνωρίσουμε καλύτερα.

Η κατάρρευση της πλατφόρμας τηλε-εκπαίδευσης Webex, καθώς και τα μικρότερης έκτασης προβλήματα που συνεχίστηκαν τις επόμενες μέρες, ώθησαν αρκετούς εκπαιδευτικούς, μαθητές και σπουδαστές να αναρωτηθούν για τις δυνατότητες της τεχνολογίας, οι κατασκευαστές της οποίας υπόσχονται εδώ και μερικές δεκαετίες ότι ως μαγικό ραβδί μπορεί να λύσει όλα μας τα προβλήματα.

Η πραγματικότητα βέβαια απέχει πολύ από τις υποσχέσεις, καθώς ελάχιστες είναι οι τεχνολογίες που έχουν ενσωματωθεί στη ζωή μας χωρίς να συνοδεύονται από προβλήματα, τα οποία μπορούν να επιλύσουν μόνο ειδικοί. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και γενικότερα η τεχνολογία πληροφορικής δεν ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, κάτι που σε στιγμές ειλικρίνειας παραδέχονται ακόμα και οι κατασκευαστές της.

Μια πλατφόρμα τηλε-εκπαίδευσης είναι κάτι πολύ σύνθετο που χρειάζεται επιτυχή συνεργασία τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Ο βασικός της στόχος είναι να ανταλλάξει πακέτα δεδομένων, τα οποία αντιστοιχούν σε μια εικόνα, έναν ήχο ή ένα κείμενο, μέσα σε μια μικρή ή μεγάλη ομάδα ατόμων. Για να λειτουργήσει μια πλατφόρμα τηλε-εκπαίδευσης χρειάζεται ένα κεντρικό διανομέα που θα αναλάβει να ταυτοποιήσει τα άτομα της ομάδας που συμμετέχουν και στη συνέχεια να διανείμει τα δεδομένα στους συμμετέχοντες της ομάδας. Τα δεδομένα ταξιδεύουν προς και από αυτόν τον διανομέα μέσω ενσύρματων και ασύρματων τηλεπικοινωνιακών συνδέσεων, όπως η σύνδεση στο Internet που έχουμε σπίτι μας ή το κινητό μας τηλέφωνο μέσω του οποίου, θεωρητικά τουλάχιστον, μπορούμε να είμαστε συνδεδεμένοι, όπου και να βρισκόμαστε.

Ακόμα και για κάποιον που δεν είναι γνώστης της τεχνολογίας είναι κατανοητό ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να δυσχεράνουν ή να διακόψουν αυτήν τη διαδικασία. Από τον πιο απλό, όπως να “κολλήσει” ο υπολογιστής ή το κινητό τηλέφωνο που στέλνει ή λαμβάνει τα δεδομένα, μέχρι πιο σύνθετους, όπως να “κοπεί” κάποιες από τις γραμμές που μεταφέρουν τα δεδομένα ή να αστοχήσει ο διανομέας που αναλαμβάνει να τα διασυνδέσει τα μέλη μιας ομάδας τηλε-εκπαίδευσης.

Το τελευταίο συνέβη την πρώτη μέρα της λειτουργίας του συστήματος τηλε-εκπαίδευσης στην Ελλάδα, σύμφωνα με την εταιρεία Cisco, η οποία είναι ιδιοκτήτης και διαχειριστής της πλατφόρμας Webex. Επίσης από την ανακοίνωση της εταιρείας μάθαμε ότι ο διανομέας που δεν έκανε καλά τη δουλειά του, βρίσκεται στο Λονδίνο, δηλαδή μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη χώρα, της οποίας οι εκπρόσωποι του είχαν αναθέσει αυτό το δύσκολο έργο. 

 

Απαντήσεις σε ερωτήματα που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί σε όλους μας

 

Υπάρχει καλύτερη πλατφόρμα από το Webex;

 Πιθανώς ναι. Ωστόσο, για να αποδειχτεί αυτό, θα πρέπει κάποιος εκπρόσωπος του “πελάτη”, ο οποίος σε αυτήν την περίπτωση είναι το ελληνικό κράτος, να αναλάβει να συγκρίνει την πλατφόρμα αυτή με άλλες πλατφόρμες σε ένα περιβάλλον ανάλογων απαιτήσεων. Δεδομένου ότι η επιλογή της πλατφόρμας Webex έγινε σε μια κατάσταση κρίσης, όταν δηλαδή αποφασίστηκε ο πρώτος καθολικός εγκλεισμός πριν από μερικούς μήνες, θεωρητικά δεν υπήρχε χρόνος για αυτές τις  δοκιμές. Επίσης, η εταιρεία Cisco διέθεσε δωρεάν την υπηρεσία χρήσης της πλατφόρμας, οπότε είναι λογικό ότι ο πελάτης, δηλαδή το κράτος στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν θα μπορούσε να έχει πολλές απαιτήσεις.

 

Μπορεί κάποιο δημόσιο εκπαιδευτικό όργανο, όπως ένα σχολείο για παράδειγμα να χρησιμοποιήσει άλλη πλατφόρμα;

 Η απάντηση είναι καταφατική, όπως άλλωστε προβλέπει η υπουργική απόφαση, αλλά με δύο περιορισμούς. Ο πρώτος είναι ότι θα πρέπει το εκπαιδευτικό όργανο να πληρώνει το κόστος χρήσης της εναλλακτικής πλατφόρμας, όπως γίνεται ήδη με πολλά ιδιωτικά σχολεία. Ο δεύτερος και πιο σημαντικός, είναι ότι το εκπαιδευτικό όργανο θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη ταυτοποίησης των ατόμων που συνδέονται στην πλατφόρμα. Τώρα την ταυτοποίηση αυτή έχει αναλάβει το κράτος μέσω του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου, στο οποίο κάθε μαθητής είναι καταχωρισμένος. Κάτι ανάλογο γίνεται με τους φοιτητές και τα πανεπιστήμια.

Ωστόσο, ακόμα και αν το εκπαιδευτικό όργανο ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια, παίρνει ένα σημαντικό ρίσκο, γιατί αναλαμβάνει πλέον την ευθύνη σε περίπτωση διαρροής προσωπικών δεδομένων.

 

Γιατί τα δεδομένα χρειάζεται να ταξιδέψουν μέχρι το Λονδίνο για να επιστρέψουν στην Ελλάδα;

Αυτή είναι μια επιλογή της εταιρείας Cisco που είναι διαχειριστής της πλατφόρμας Webex. Θεωρητικά, το Λονδίνο ανήκει ακόμα στην ΕΕ, οπότε πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει η ΕΕ για μεταφορά δεδομένων εντός των συνόρων της, αλλά παράλληλα είναι και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, οπότε τα δεδομένα χρειάζεται να διανύσουν ένα μεγάλο ταξίδι, στη διάρκεια του οποίου είναι πιθανό να συναντήσουν περισσότερα εμπόδια.

 

Είναι ασφαλές να στέλνουμε τα δεδομένα μας στο Λονδίνο ή στην πλατφόρμα μιας εταιρείας γενικότερα;

 Σε αυτήν την απάντηση περιέχονται τα περισσότερα “ναι μεν αλλά”. Θεωρητικά, η πορεία των δεδομένων είναι εξασφαλισμένη από συστήματα που αναλαμβάνουν την κρυπτογράφησή τους. Ωστόσο, στην πράξη έχει αποδειχτεί ότι η κρυπτογράφηση αυτή δεν έχει αποτελέσει εμπόδιο για την υποκλοπή τους. Άρα, όλη η πληροφορία που περιλαμβάνει η διαδικασία τηλε-εκπαίδευσης, ανάμεσα σε αυτή και το video με εικόνες ατόμων και χώρων σπιτιού, είναι εν δυνάμει “θύματα” υποκλοπής.

Θεωρητικά, η Cisco δεν έχει κανένα λόγο να αποθηκεύει αυτήν την πληροφορία σε κάποιες μνήμες μεγάλης διάρκειας, γιατί η υπηρεσία που προσφέρει είναι η ανταλλαγή της πληροφορίας μεταξύ των ατόμων της ομάδας. Ωστόσο, τεχνολογικά, έχει τη δυνατότητα να κάνει κάτι τέτοιο. Αν για παράδειγμα ένας πελάτης ζητούσε από τη Cisco να αποθηκεύει αυτήν την πληροφορία, με στόχο, για παράδειγμα, να αξιολογήσει στη συνέχεια την εκπαιδευτική διαδικασία, η Cisco θα μπορούσε να παρέχει αυτήν την υπηρεσία.

Επομένως, θεωρούμε ότι το κράτος που είναι σε αυτήν τη φάση ο πελάτης δεν έχει ζητήσει κάτι τέτοιο από τη Cisco και επιπλέον ότι η Cisco δεν έχει συμφωνήσει με κάποιον άλλο πελάτη να κάνει κάτι τέτοιο. Αν το δεύτερο ακούγεται ακραίο, να θυμίσουμε ότι πριν από μερικά χρόνια, η Facebook είχε συμφωνήσει με έναν πελάτη να διαθέτει προσωπικά δεδομένα των χρηστών του, χωρίς οι χρήστες να είναι ενημερωμένοι για αυτό.

Επομένως, στον κόσμο της πληροφορικής τεχνολογίας, η εμπιστοσύνη σε τρίτους παίζει καθοριστικό ρόλο στο θέμα της ασφάλειας των προσωπικών μας δεδομένων.

 

Είναι επαρκείς, οι οικιακές συνδέσεις στο Internet για τηλε-εκπαίδευση;

Εφόσον, η σύνδεση μας είναι τύπου VDSL ή οπτική ίνα, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνουν οι πάροχοι, οι συνδέσεις VDSL στην Ελλάδα είναι ακόμα ελάχιστες αναλογικά με τον πληθυσμό και αυτές οπτικών ινών ακόμα λιγότερες, ενώ επιπλέον οι περισσότερες από αυτές δεν αφορούν οικιακή χρήση.

Επομένως, οι περισσότεροι διαθέτουμε συνδέσεις χαμηλότερης ταχύτητας και μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις πολύ χαμηλότερης από αυτήν που ισχυρίζεται η εταιρεία που παρέχει τη σύνδεση. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μετρήσεων γραμμών που έχουν ονομαστική ταχύτητα 24 Mbps, στις οποίες  η πραγματική ταχύτητα δεν ξεπερνά τα 10 Mbps. Ακόμα και έτσι όμως η ταχύτητα είναι αρκετή για ΕΝΑΝ χρήστη. Τι γίνεται όμως όταν στο σπίτι υπάρχει και κάποιος τηλε-εργαζόμενος ή δύο συμμετέχοντες στην τηλε-εκπαίδευση; Σε αυτές τις περιπτώσεις τα προβλήματα είναι δεδομένα και επομένως, κάποιος από τους χρήστες δε θα απολαμβάνει ποιοτική σύνδεση.

 

Γιατί να πληρώνω την υπηρεσία τηλε-εκπαίδευσης;

Πρακτικά, το ερώτημα αυτό αφορά το κόστος χρήσης της γραμμής που πληρώνει ο ιδιώτης για να απολαμβάνει υπηρεσίες σύνδεσης στο Internet. Θα μπορούσε πράγματι το κράτος να επωμισθεί ένα ποσοστό αυτού του κόστους χρήσης ή και το σύνολο σε περίπτωση που κάποιος δεν έχει την οικονομική άνεση να πληρώνει για υπηρεσία σύνδεσης στο Internet. Επίσης το κράτος θα μπορούσε να καλύπτει το κόστος αγοράς υπολογιστή στην περίπτωση που κάποιος δεν έχει υπολογιστή ή αυτός που έχει δεν είναι αρκετά “ισχυρός” για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της τηλε-εκπαίδευσης.

  

Σημείωση: Πριν τη δημοσίευση μοιράσαμε το κείμενο σε μια ομάδα εκπαιδευτικών και μαθητών για να διαπιστώσουμε αν υπάρχουν απορίες που δεν έχουμε καλύψει. Τα δύο ερωτήματα που προέκυψαν από αυτή τη διαδικασία στα οποία όμως δεν μπορούμε να απαντήσουμε, όπως κάναμε με τα παραπάνω είναι τα εξής:

• Μπορεί να ασκηθεί το παιδαγωγικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την τηλε-εκπαίδευση;
• Ποια είναι η επίδραση της πολύωρης ενασχόλησης  με τους Η/Υ στη ψυχολογία και στη πνευματική ανάπτυξη των παιδιών; Αν συνδυαστεί με την ενασχόλησή τους κατά τον ελεύθερο χρόνο με ηλεκτρονικά παιχνίδια , κινητά κλπ, μήπως αυτό οδηγήσει τα παιδιά σε αντίληψη ενός εικονικού κόσμου;

 

Πηγή: Γιάννης Μουρατίδης - ENALLAKTIKOS.GR