Έρευνα ΑΠΘ: εκτίναξη αυτοκτονιών και διπλασιασμός κατάθλιψης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα

Τι δείχνουν τα στοιχεία από την αποτίμηση της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, που διενήργησε το τμήμα Ιατρικής.

 

Σημαντική επιβάρυνση στην ψυχική υγεία του πληθυσμού της Ελλάδας έφερε η πρώτη εικοσαετία του 20ού αιώνα. Διπλασιασμό της κλινικής κατάθλιψης και αύξηση 33% στις αυτοκτονίες καταγράφει η συνολική αποτίμηση που διενήργησε το τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, η οποία παρουσιάστηκε σήμερα σε συνέντευξη Τύπου.

Ο καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης, παρουσίασε τα στοιχεία της μελέτης, κατά την οποία διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα στην ψυχική υγεία και τις οικονομικές μεταβλητές. Σε ό,τι αφορά τις αυτοκτονίες, ο καθηγητής ανέφερε πως στις μέσες ηλικίες ανδρών η αύξηση ξεκίνησε από το διάστημα 2002 – 2003, ενώ το πρώτο υψηλό ποσοστό καταγράφηκε το 2005. «Στην οικονομική κρίση εμφανίζεται εκτίναξη της αυτοκτονικότητας», ανέφερε ο καθηγητής, διευκρινίζοντας, πάντως, ότι η χώρα παραμένει χαμηλά στην παγκόσμια κατάταξη, παρότι η αύξηση είναι της τάξης του 33%. «Η γενική εικόνα είναι ότι υπάρχει μικρή μεν, αλλά σταθερή αύξηση ανεξάρτητη από το περιβάλλον και το τι συμβαίνει στη χώρα», είπε και πρόσθεσε πως αυτό φαίνεται να οδηγεί σε μία σταθεροποίηση των αυτοκτονιών σε υψηλότερα επίπεδα από την προηγούμενη περίοδο, αν και τα μέχρι στιγμής δεδομένα είναι λίγα για να υπάρχουν αξιόπιστα αποτελέσματα.

Όσον αφορά τα αίτια, ο κ. Φουντουλάκης επισήμανε ότι περίπου ένα τρίτο εξηγούνται από ανεργία και συνολικά τα δύο τρίτα αποδίδονται στις οικονομικές συνθήκες, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο είναι αγνώστου αιτιολογίας. Τόνισε, δε, ότι οι αυτοκτονίες δεν σχετίζονται με την ανεργία, καθώς ο υψηλότερος αριθμός καταγράφηκε στην Κρήτη, όπου τα συγκεκριμένα ποσοστά είναι πιο χαμηλά. Ο ίδιος τόνισε πως για τις αυτοκτονίες και τις απόπειρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα, όμως πιθανολογείται μία μεγάλη μείωση, που οφείλεται εν μέρει και στον εγκλεισμό.

Για τις επιπτώσεις της πανδημίας σημείωσε ότι αναμενόταν από την αρχή να πυροδοτήσει φόβο, ανησυχία και στρες, καθώς επίσης αλλαγές στην κοινωνική συμπεριφορά, στην εργασία και στις καθημερινές συνήθειες. Επιβαρυντικά στοιχεία ήταν η ηλικία, το γυναικείο φύλο, το ιστορικό ψυχικών παθήσεων, η χρόνια σωματική νόσος, τα προβλήματα στην οικογένεια, τα οικονομικά προβλήματα, τα λοκντάουν και οι θεωρίες συνωμοσίας. Αντιθέτως, προστατευτικοί παράγοντες ήταν το ανδρικό φύλο, η διατήρηση καθημερινής ρουτίνας, η θρησκευτικότητα – πνευματικότητα και η ικανοποίηση από την πληροφόρηση. Όπως είπε, παρατηρήθηκε υψηλό ποσοστό μεταβολής σε άγχος και κατάθλιψη και διπλασιασμός της κλινικής κατάθλιψης στον πληθυσμό της χώρας.

Στα αξιοσημείωτα της μελέτης είναι ότι τον κόσμο τον ανησυχούσε τι θα γίνει με την οικογένειά του και τον κόσμο και λιγότερο για τον εαυτό του. Επίσης, προέκυψε ότι μόνο το 78% του πληθυσμού έχει πειστεί για τα μέτρα που εφαρμόζονται και δηλώνουν ότι τα ακολουθούν, ποσοστό που, σύμφωνα με τον καθηγητή, δεν είναι επαρκές για την δημόσια υγεία σε εποχές πανδημίας. Ο κ. Φουντουλάκης σημείωσε επίσης πως υπάρχουν αναφορές για αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, αλλαγές στη διατροφή και τη σεξουαλικότητα, ενώ χαρακτήρισε ανησυχητικό το ποσοστό αυτών που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας, αναφέροντας πως αυτός είναι ένας από τους λόγους που έχουμε δυσκολία να αντιμετωπίσουμε την πανδημία. Μάλιστα, τόνισε πως η πίστη στις θεωρίες αυτές δεν είναι θέμα μόρφωσης, καθώς μεταξύ όσων τις ασπάζονται συγκαταλέγονται άνθρωποι υψηλότατου μορφωτικού επιπέδου. Αυτό, όπως είπε, ερμηνεύεται ψυχολογικά από το γεγονός ότι το ανθρώπινο μυαλό δουλεύει πολύ με τις προκαταλήψεις και οι άνθρωποι αυτοί χρησιμοποιούν την ευφυία τους για να τις στηρίξουν.

Συνοψίζοντας, ο καθηγητής ανέφερε πως «η χώρα άντεξε θύελλες 20ετίας, αλλά φαίνεται πως υπάρχει ένα ρεύμα επιδείνωσης».

 

Στην τοποθέτησή του ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου, ανέφερε πως η φετινή παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας έχει ως κεντρικό θέμα τις ανισότητες. «Ο κόσμος μας ήταν πάντα άνισος αλλά σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ανάγκη να καταγραφούν και να υιοθετηθούν συγκεκριμένες πολιτικές αντιμετώπισης της σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των παραγόντων που οδηγούν στις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες επιβαρύνοντας και την ψυχική υγεία», τόνισε. Ο πρύτανης επισήμανε πως η έρευνα έγινε υπό την αιγίδα του τμήματος Ιατρικής, «αποδεικνύοντας για άλλη μία φορά ότι το πανεπιστήμιό μας δεν αποτελεί ένα περίκλειστο σύστημα παραγωγής γνώσης, αλλά ένα πραγματικά εξαιρετικά εξωστρεφές δημόσιο πανεπιστήμιο, ένα ανοιχτό πανεπιστήμιο ανταποδοτικό στην κοινωνία».

Ο κ. Παπαϊωάννου ανακοίνωσε επίσης ότι το ΑΠΘ θα συμβάλει με την παροχή συγκεκριμένου έργου στη λειτουργία των Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τη λειτουργία των νέων αυτών μονάδων ψυχικής υγείας.

Από την πλευρά του, ο διευθυντής της 3ης Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ, καθηγητής Γιάννης Νηματούδης, ανέφερε πως πράγματι τα άτομα με πρόβλημα ψυχικής υγείας είχαν άνιση μεταχείριση, καθώς δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. «Χρειάζεται οργανωμένη και καλύτερα χρηματοδοτούμενη πολιτική για την ψυχική υγεία», είπε χαρακτηριστικά. Ο καθηγητής τόνισε πως η πανδημία είχε σημαντικές συνέπειες καθώς στο πρώτο κύμα έκλεισαν τα εξωτερικά ιατρεία, ενώ στο δεύτερο έκλεισε και η κλινική, οπότε οργανώθηκε το πρώτο εξωτερικό ιατρείο τηλε-ψυχιατρικής, το οποίο, όπως είπε, βοήθησε πολύ στην αντιμετώπιση προβλημάτων και κυρίως στο κρίσιμο ζήτημα να μην χαθεί η επαφή με τους ασθενείς.

Στη συνέντευξη τοποθετήθηκε και ο βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης της ΝΔ, ψυχίατρος Δημήτρης Βαρτζόπουλος, ο οποίος ανέφερε πως η προσπάθεια ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90, ουδέποτε ολοκληρώθηκε. Όπως είπε, η μεταρρύθμιση κατάφερε να ανοίξει τα άσυλα και να αντιμετωπίσει τα ασυλοποιημένα περιστατικά, όμως απέτυχε να αντιμετωπίσει τα νέα χρόνια περιστατικά, τα οποία ακόμα ως επί το πλείστον αντιμετωπίζονται από τον ιδιωτικό τομέα και με τον ίδιο τρόπο. «Αυτό που περιμένουμε από την κυβέρνηση είναι να ξαναπιάσει τον μίτο από εκεί που κόπηκε και να συνεχίσουμε την προσπάθεια να εκσυγχρονίσουμε και τον πολύπαθο δημόσιο τομέα της ψυχικής υγείας», τόνισε.

 

Πηγή: VORIA.GR