Σε αυτά τα μαγαζιά έτρωγαν και οι προπαππούδες μας πριν 100 χρόνια

Εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία που κλείνουν έναν αιώνα ζωής, αληθινοί αθηναϊκοί θεσμοί που δεν θα σταματήσουμε ποτέ να επισκεπτόμαστε. Από τον Γαστρονόμο.

 

 

Λελούδας

 

Η ταβέρνα αυτή άντεξε πόλεμο, εμφύλιο, χούντα και μεταπολίτευση, και απανωτές οικονομικές κρίσεις. O Λελούσας δεν άλλαξε τίποτα. Δεν εκσυγχρονίστηκε, κι όμως παρέμενει επίκαιρος από το 1928 που το προϋπάρχον μαγαζί ανέλαβε ένας εργάτης στα καμίνια, ο Δημήτριος Λελούδας από την Κύθνο. Ένα αυθεντικό κονάκι, εκ των παλαιότερων φαγάδικων της Αθήνας, από αυτά που κάνουν την καρδιά να σκιρτάει, να χορταίνει γλύκα και θαλπωρή. Μας θυμίζει τον δρόμο της απλότητας με κεφτεδάκια με φρεσκαλεσμένο κιμά, ζυγούρι κοκκινιστό, βακαλάο Ισλανδίας σκορδαλιά, ρεβύθια κοκκινιστά με ρέγγα στον φούρνο, βιολογική φάβα και φασόλια Φενεού, τηγανητές πατάτες Νάξου με κιμά και ξερή μυτζήθρα Καλαβρύτων, σταφύλι από τα Μεσόγεια ή δαμάσκηνο γλυκό φούρνου, και στο τσακίρ κέφι κρέμα καραμελέ.

 

Σαλαμινίας 8-10, Αθήνα, Τηλέφωνο : 210-34.64.167

 

Οικονόμου

 

Τη ταβέρνα την άνοιξε ο Γιάννης Οικονόμου το 1930 και έχει μείνει αλώβητη στο χρόνο. Της λείπει το ντεκόρ, τα περιττά μαλάματα. Στους τοίχους μεταξοτυπίες από γνωστά έργα Ελλήνων ζωγράφων. Ψυχοπαίδης, Σταθόπουλος, Φασιανός-όλοι πελάτες και φίλοι του μαγαζιού. Στην κουζίνα αστράφτουν όλα από πάστρα. Κατσαρόλες και ταψιά παρατεταγμένα, γεμάτα λαδερά, μαγειρευτά, φουρνιστά, πίτες. Τηγάνι δεν έχει, ούτε σαγανάκια και μεζεδάκια νεοταβερνίσια. Ούτε ψητά, μόνο μπριζόλα χοιρινή και μοσχαρίσια. Το γεύμα είναι déjà vu. Επαναλαμβάνεται το ίδιο ενενήντα χρόνια, με άλλους πελάτες. Δίπλα, παραδίπλα, απέναντι, είναι γεμάτος ο τόπος μαγαζιά. Φασαρία, κακό. Και όμως, σε αυτήν τη γωνίτσα ο θόρυβος καταλαγιάζει, στοιχίζεσαι με ανθρώπους κανονικούς και τρως αληθινό φαγητό.

 

Τρώων 41 και Κυδαντιδών, Άνω Πετράλωνα, Τ/ 210-34.67.555

 

Δίπορτο

 

Ε​ίσοδο​ς​ σε χρονοκάψουλα, σκηνικό ελληνικής ταινίας του 1950​.​ Για το Δίποτρο υπάρχουν ιστορικές αναφορές από το 1911, είναι μάλλον η παλαιότερη​ της Αθήνας, φημολογείται ότι ο Βάρναλης γι’ αυτήν έχει γράψει «μες στην υπόγεια την ταβέρνα όλοι παρέα πίναμε χθες». Κόσμος μπαινοβγαίνει, σε σκουντάει, είναι όλα στριμωχτά, κανείς δεν παραπονιέται. Ξύλινες καρέκλες, λαδόκολλα αντί τραπεζομάντηλου, εκεί σημειώνουν και τον λογαριασμό. Ο ιδιοκτήτης, Δημήτρης Κολολιός, φοράει λευκό πουκάμισο-ποδιά. Το φαγητό απλό, ελληνικό, όσπρια –διάσημη η σούπα με τα ρεβύθια– πατάτες κοκκινιστές, χόρτα. 10 ευρώ το άτομο, το πολύ. Αν έχει σαρδέλες, παραγγείλτε, τις ψήνουν ωραία.

 

Σωκράτους 9 & Θεάτρου, Τ/210.32.11.463

 

Αφοί Ασημακόπουλοι

 

Ένα ζαχαροπλαστείο-ορόσημο της πόλης. Η ιστορία ξεκινά το 1915, όταν ο Γιώργος Δεμεσάς ανοίγει ένα γαλακτοπωλείο στα Εξάρχεια. Σερβίρει φρέσκο γάλα, ρυζόγαλο και βούτυρο με μέλι, ενώ τα ανίψια του διανέμουν τα προϊόντα κατ’ οίκον. Τέσσερις εξ αυτών, οι αδερφοί Ηρακλής, Δημήτρης, Βασίλης και Νίκος Ασημακόπουλος αγοράζουν την επιχείρηση και επεκτείνουν τη δραστηριότητά της στη ζαχαροπλαστική. Το 1980 αναλαμβάνουν ο Δημήτρης και ο Θανάσης Ασημακόπουλος, οι οποίοι θα παραδώσουν τη σκυτάλη στις κόρες τους, Τζέιν και Χριστίνα, που ήδη εργάζονται δίπλα τους. Πιστοί στην ιστορία τους, προμηθεύονται το γάλα απευθείας από κτηνοτρόφους από τα Σπάτα και το Μαρκόπουλο, παρασκευάζουν βούτυρο και κρέμα όπως παλιά, εξαίσιο παγωτό και μεγάλη γκάμα γλυκών. Από τα πλέον ευπώλητα προϊόντα τους το εκλεκτό παραδοσιακό γιαούρτι.

 

Χαριλάου Τρικούπη 82, Εξάρχεια, Τ/210-36.10.092

 

Λουκουμάδες Χανίων – Θ. Κτιστάκης

 

Λιλιπούτειες βόμβες απόλαυσης! Μικρά, στρογγυλά και τραγανά (εξωτερικά) ζυμαράκια, που με το πρώτο δάγκωμα απελευθερώνουν τόνους γλύκας. Η συνταγή απλή, το σερβίρισμα με κανέλα και σουσάμι, χωρίς νεωτερισμούς και προσθήκες. Η συνταγή ίδια όπως τότε, το 1912, που ο παππούς Θοδωρής Κτιστάκης επέστρεψε από την Αλεξάνδρεια στη γενέτειρά του, τα Χανιά, και άνοιξε το πρώτο μαγαζί. Παρέμεινε ίδια και το 1950, όταν μετακόμισε μετά από παραίνεση του Σοφοκλή Βενιζέλου και της Μαρίκας Κοτοπούλη στην Αθήνα, στην Αγ. Κωνσταντίνου. Με τον ίδιο τρόπο γίνονται οι λουκουμάδες και σήμερα, από την οδό Σωκράτους πια, όπου συνεχίζει τη δουλειά ο εγγονός του, επίσης Θοδωρής.

 

Σωκράτους 59, Ομόνοια, Τ/ 210-52.40.891

​

 

Η Κληματαριά

 

Μείζονος σημασίας και ιστορικό πλέον κομμάτι της λαϊκής κουλτούρας αυτής της πόλης, είναι μία από τις παλαιότερες ταβέρνες του κέντρου, με έτος ίδρυσης το 1927. Στα τραπέζια μέσα στο πανέμορφο «winter garden» κάτω από τις κληματαριές, εργαζόμενοι της περιοχής και τουρίστες απολαμβάνουν τα φαγάκια που ετοιμάζει η κυρία Βάσω από τα συνταγολόγια της Μαρίας: σαλιγκάρια στιφάδο, καρνίγερι (μουσακάς με τυρί), χουνκιάρ μπεγεντί, γίγαντες πλακί και κάτι λαχανοντολμάδες μούρλια. Μαγειρείο, όπως ήταν πάντα, εξακολουθεί να είναι η Κληματαριά. Με τα τίμια λαδερά, τις πίτες με το φτιαχτό φύλλο και τα μαγειρευτά της, και σαν μπόνους τις δύο αυτοσχέδιες γάστρες με το πυρόχωμα στην είσοδο, όπου καθημερινά σιγομαγειρεύονται αρνάκι και χοιρινό κότσι με κάτι πατάτες λουκούμι. Ιδιαίτερη σπεσιαλιτέ και η γίδα βραστή που ετοιμάζουν όταν κάνει κρύο. Το ψωμί το φτιάχνουν εκεί, και είναι γλυκόφαγο, το λάδι εξαιρετικό παρθένο Μεσσηνίας, το κρασί χύμα από την οινοποιία Κορωναίου.

 

Πλατεία Θεάτρου 2, Τ/210-32.16.629

 

Tο Ειδικόν

 

Αρχές της δεκαετίας του ’20 ο Αριστείδης Παπακωνσταντίνου ανοίγει το «Οινοπαντοπωλείον το Ειδικόν», στην Αγιά Σοφιά, κοντά στη Δραπετσώνα. Πουλάει είδη μπακαλικής, μαναβικής, έχει και μια χούφτα τραπέζια για να τρωγοπίνουν οι γείτονες το κρασί του, τα τυριά από το τυροκομιό που έχει με τα αδέλφια του στο Γαρδίκι Τρικάλων, καμιά ντομάτα, ελιές, σαρδέλες του κουτιού και ό,τι βγάλει το τηγάνι της κυράς. Τέλη της δεκαετίας του ’60 το μαγαζί περνάει στον γιο του Απόστολο. Έναν αιώνα από τότε που πρωτάνοιξε, πάλι Αριστείδης είναι στο κουμάντο, ο εγγονός. Τώρα λειτουργεί μόνο σαν ταβέρνα, αν και πετάγονται οι γείτονες να πάρουν λίγο τυρί ή καμιά κονσέρβα. Το εσωτερικό απείραχτο. Τα θεόρατα παμπάλαια ψυγεία (η σκαλιστή κορνίζα του 70χρονου ψυγείου είναι όλα τα λεφτά), τα ζωγραφιστά τσιμπεντοπλακάκια, τα φωτιστικά, τα παλιά ραδιόφωνα, δεκάδες πινακίδες, ταμπέλες, φωτογραφίες, μικροαντικείμενα, χαμός. Ένα νοσταλγικό συνονθύλευμα που σε λιγώνει.

 

Ψαρών 38 και Σαλαμίνος, Πειραιάς, Τ / 210-46.12.674

 

Η Στάνη

 

Το πιο τρυφερό μαγαζί της Ομόνοιας είναι η Στάνη. Με γνώση ριζωμένη στο βάθος του χρόνου – 90 χρονών έγινε φέτος το φαμελίτικο γαλακτοζαχαροπλαστείο – και προϊόντα αληθινά χάδια. Ένας ατίμητος θησαυρός. Συνήθεια καθημερινή για περιοίκους, εβδομαδιαίο έθιμο για κατοίκους των γύρω περιοχών, στάση για foodies που λιγουρεύονται τα αυθεντικά των πόλεων. Κουμάντο κάνει εδώ και χρόνια ο Θανάσης Καραγεώργος, εγγονός του μπαρμπα-Νίκου, που πρωτοάνοιξε τη Στάνη, στον Πειραιά, το 1931. Ο γαλακτοπαραγωγός που προμηθεύει σήμερα το μαγαζί, ο Δημήτρης Προκόπος από την ορεινή Κορινθία, είναι εγγονός αυτού με τον οποίο δούλευε ο παππούς Νίκος. Παμπάλαιες και οι συνταγές: το εμβληματικό, στίλβον, πετσωμένο πρόβειο γιαούρτι, το παραδοσιακό της τσανάκας, πολυπαινεμένο και δικαίως, σερβίρεται σε γενναιόδωρη κομμάτα στο πιάτο, με μέλι λεπτό. Κρέμα και ρυζόγαλο, απλωμένα σε ρηχό πιάτο, με κανέλα, αν θέλετε. Και αυτό που μας κλέβει τη καρδιά: ανθόγαλο με μέλι στο ποτήρι.

 

Μ. Κοτοπούλη 10, Ομόνοια, Τ/ 210-52.33.637

 

Αθήναιον

 

Το Ειρηνοδικείο στη Λυκούργου, το Εφετείο στη Σωκράτους, ο Λαμπρόπουλος και ο Δραγώνας στην Αιόλου. Είναι η εποχή που τα μαγαζιά ανθίζουν, το ίδιο και οι υπηρεσίες αλλά και η εσωτερική μετανάστευση. Περίπου 30 εστιατόρια λειτουργούν πέριξ της πλατείας. Το Αθήναιον είναι ένα από αυτά, πρωτο-λειτούργησε το 1932 για να προσφέρει φαγητό καθημερινά κυρίως σε υπαλλήλους, δικηγόρους και διάφορους επισκέπτες στην πόλη. Σήμερα στα τραπέζια του θα δείτε κυρίους που ακόμη φοράνε καθημερινά κουστούμι και καπέλο και κατεβαίνουν στο κέντρο, αλλά και πιτσιρικάδες μπαρίστες που δουλεύουν σε κοντινά speciality καφέ. Το «Αθήναιον» είχε open kitchen πριν εφευρεθεί ο όρος, και έτσι μπορείτε να δείτε την πεντακάθαρη κουζίνα. Το ωράριο πλέον είναι αυστηρά για μεσημέρι, 10.30-17.00, και μόνο καθημερινές. Στο μπεν μαρί θα βρείτε μοσχαράκι νουά, αρνάκι Ρούμελης, σουτζουκάκια, ζυμαρικά με κοτόπουλο, σολομό σχάρας, φασολάδα και 10-12 μαγειρευτά.

 

Λυκούργου 9, Ομόνοια, Τ/ 210-32.40.039

 

Αθηναϊκόν

 

Κλασικά πιάτα και ιδιαίτερες συνταγές των Αθηνών σε ένα μαγαζί-καταφύγιο καλλιτεχνών, στο οποίο μεταξύ άλλων σύχναζε και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος με την παρέα του. Πολλές παρέες, διάσημες και άσημες, φτιάχτηκαν με επίκεντρο το μεζεδοπωλείο, το οποίο άνοιξε το 1932 στην οδό Σανταρόζα. Το 1985 μεταφέρθηκε στην τωρινή του διεύθυνση, στη Θεμιστοκλέους. Η περιποιημένη αίθουσα αποπνέει αστική κομψότητα, το σέρβις είναι παλιακό, δηλαδή ευγενικό και σβέλτο. Ανάμεσα σε άλλα βρίσκουμε ψαρόσουπα, κεφτεδάκια με δυόσμο, σαρδέλες ψητές αλλά και πιάτα με ανατολίτικες επιρροές όπως τα σουτζουκάκια, το ταντίρ κεμπάπ και το σαγανάκι με παστουρμά και σουτζούκι. Το πιάτο που θα δείτε σε όλα τα τραπέζια είναι οι τραγανές κροκέτες. Περί τα 40 κιλά γαρίδες και καραβίδες παραδίδονται καθημερινά νωρίς το πρωί και ακολουθούν πολλές ώρες καθαρίσματος για να μείνει η ολόφρεσκια ψίχα.

 

Θεμιστοκλέους 2 / Μητροπόλεως 34, Τ/: 210-38.38.485

 

Η Μουριά

 

Το ιστορικό καφενείο βρίσκεται στην ίδια γωνία των Εξαρχείων από το 1915 και συνεχίζει να συγκεντρώνει ανθρώπους κάθε ηλικίας-από συνταξιούχους και εργάτες μέχρι φοιτητές, γονείς με παιδιά και τουρίστες- που πιάνουν θέση στις ψάθινες καρέκλες και παραγγέλνουν τον καφέ, τη μπίρα ή το ούζο τους με μεζεδάκια. Η ωραία φασαριόζικη ατμόσφαιρα κάθε Σάββατο ανάβει ακόμα περισσότερο με όσους βγαίνουν για ψώνια στη λαϊκή της Καλλιδρομίου να σταματούν εδώ για να ξαποστάσουν. Το μενού έχει ποικιλίες και μπόλικη κουβέντα με τους θαμώνες που μέσα στη μέρα τείνουν να γίνονται μια παρέα.

 

Χαρ. Τρικούπη 87, Εξάρχεια, T/ 210 3812607

 

 

Αριστοκρατικόν

 

Στη γωνία της Βουκουρεστίου, στο κέντρο της Αθήνας, πρωτοάνοιξε το 1928 η περίφημη σοκολατερί από την οικογένεια Μπιτσόπουλου. Από τότε άλλαξε πόλλες φορές έδρα αλλά δεν σταμάτησε να φημίζεται για τα χειροποίητα σοκολατάκια που προσφέρει πάντα ολόφρεσκα και σε μεγάλη ποικιλία: από πραλίνες και τρουφάκια μέχρι σοκολατάκια με πιπέρι όπως και τα αμυγδαλωτά του, τα φοντάν και τα αφράτα λουκούμια. Στα οπωσδήποτε και τα εξαιρετικά μαρόν γλασέ από ελληνικά κάστανα βουτηγμένα σε σιρόπι.

 

Βουλής 7, Σύνταγμα, Τ/210-32.20.546

 

Κρίνος

 

Το 1923, ο Μικρασιάτης ζαχαροπλάστης Μηνάς Κασιμάτης ήρθε στην Ελλάδα από τη Σμύρνη και αγόρασε το κομψό διώροφο νεοκλασικό στην πιο εμπορική οδό της Αθήνας, την οδό Αιόλου. Ουρές σχημάτιζε ο κόσμος για να προμηθευτεί τις σμυρναίικες βασιλόπιτες, τα αρωματικά τσουρέκια, τα κουλούρια, τα περίφημα κατημέρια, σιροπιαστά γλυκά ταψιού και, φυσικά, λουκουμάδες. Μέχρι σήμερα, με την ίδια ποιότητα και καλές πρώτες ύλες, που προμηθεύονται από μικρούς παραγωγούς κυρίως από τη Θήβα, ετοιμάζουν τα γλυκά, τις μπουγάτσες και τους φημισμένους λουκουμάδες τους, αυτούς τους χρυσαφένιους με την τρύπα στη μέση και το άφθονο θυμαρίσιο μέλι.

 

Αιόλου 87, Ομόνοια, Τ/ 210-32.16.852

 

Ήπειρος

 

Η ιστορία ξεκινά το 1898, τότε που το μαγαζί λεγόταν ακόμα Μοναστήρι. Τη δεκαετία του ‘80 ο Τζίμης Καρατζένης πήρε το μαγαζί και το ονόμασε Οινομαγειρείο η Ήπειρος λόγω της καταγωγής του από τα Πράμαντα Ιωαννίνων. Σήμερα η κόρη του, Ράνια, κρατάει ζωντανό αυτόν τον θεσμό της Κεντρικής Αγοράς. Σπεσιαλιτέ η γίδα, ο πατσάς (κοιλίτσα και πόδι) και η μαγειρίτσα-διαθέσιμη όλο τον χρόνο. Ψαρόσουπα, όσπρια, γιουβαρλάκια αλλά και λαδερά: γίγαντες σπανάκι, φασολάκια, αγκινάρες αλά πολίτα, σπανακόρυζο. Φαγητό της θαλπωρής, καταπραϋντικό, μαλακό, γλυκό.

 

Φιλοποίμενος 4, εντός Δημοτικής Αγοράς, Τ/210-32.40.773

 

Φωτογραφία: Δημήτρης Βλάικος, από το ‘Δίπορτο’

Περισσότερες φωτογραφίες στην πηγή.

 

Πηγή: ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΟΣ