Η θέση της Ελλάδας στην Καινοτομία - European Innovation Scoreboard 2014-2021

ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ του ΕΚΤ αναλύει τη διαχρονική εξέλιξη των δεικτών καινοτομίας της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

 

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), ως αρμόδια Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος η οποία παράγει και παρέχει τα επίσημα εθνικά στατιστικά στοιχεία για την Καινοτομία, προέβη στην ανάλυση των δεικτών του European Innovation Scoreboard για το έτος 2021, καθώς και των διαχρονικών δεδομένων των εν λόγω δεικτών για την Ελλάδα για το χρονικό διάστημα 2014-2021. Η ανάλυση αυτή αποτυπώνεται στη ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ του ΕΚΤ «Η θέση της Ελλάδας στο European Innovation Scoreboard 2014-2021».

Η καινοτομία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και έχει την ικανότητα να επηρεάζει με σύνθετους τρόπους άτομα, θεσμούς, αλλά και ολόκληρους οικονομικούς τομείς και χώρες. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενώ η Ευρώπη αποτελεί μια αρκετά καινοτόμο γεωγραφική περιοχή, υπάρχει μια ξεκάθαρη δυνατότητα για περαιτέρω βελτίωση των επιδόσεων καινοτομίας των κρατών-μελών.

Ως αλλαγή που γεννά αξία, η καινοτομία είναι αποτέλεσμα σύνθετων διαδικασιών. Με ποιο τρόπο μπορεί μια χώρα να χαρτογραφήσει το σύστημα καινοτομίας της; Με ποιον τρόπο μέτρησης μπορεί να αποτυπώσει τις επιμέρους διαστάσεις του συστήματος αυτού και τη συνολική του απόδοση; Πώς μπορούν να εντοπιστούν τα δυνατά σημεία ενός συστήματος καινοτομίας και πώς θα αναδειχθούν τα αδύναμα σημεία του τα οποία οφείλει να ενδυναμώσει μια χώρα με στοχευμένες παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες;

Η ετήσια έκθεση EUROPEAN INNOVATION SCOREBOARD (EIS) (Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων για την Καινοτομία) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ένα σημαντικό στρατηγικό εργαλείο που δίνει απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα, προσεγγίζοντας την καινοτομία στο πλαίσιο μίας συστημικής θεώρησης και ενός πλαισίου μέτρησης σημαντικών συστημικών  παραγόντων που αξιολογούνται, εξελίσσονται και διευρύνονται. Παρέχει δε μια συγκριτική και συνθετική ανάλυση των επιδόσεων έρευνας και καινοτομίας για τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Στόχος της είναι να παρέχει μια μακροσκοπική αποτύπωση του πεδίου της καινοτομίας στην Ευρώπη και να υποστηρίξει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών και στρατηγικών σχετικών με την καινοτομία.

Η νέα  έκδοση του ΕΚΤ, στηριζόμενη στο πλαίσιο του EIS, συνιστά μια αυτόνομη μελέτη, η οποία έχει ως στόχους: (1) την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του συστήματος καινοτομίας της Ελλάδας το έτος 2021, (2) την παράθεση σημαντικών διαχρονικών δεδομένων και τάσεων για τις διαστάσεις του συστήματος καινοτομίας της Ελλάδας το διάστημα 2014-2021. Στην έκδοση παρουσιάζονται στοιχεία τα οποία δίνουν την εικόνα για το σύστημα καινοτομίας της χώρας και την εξέλιξή του τα τελευταία χρόνια, ενώ εντοπίζονται διαστάσεις όπου η πορεία του συστήματος καινοτομίας της χώρας ευθυγραμμίζεται με τις ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα, αναδεικνύονται σημεία στα οποία οι επιδόσεις της χώρας υπερτερούν του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ιδιαίτερη αξία έχει, επίσης, ο εντοπισμός των διαστάσεων του ελληνικού συστήματος καινοτομίας που υστερούν και χρήζουν ενδυνάμωσης.

 

Ελλάδα - Διαχρονική Εξέλιξη Δεικτών EIS

Το European Innovation Scoreboard περιλαμβάνει τέσσερις κατηγορίες δραστηριοτήτων και αποτυπώνει 12 διαστάσεις καινοτομίας, μέσα από συνολικά 32 διαφορετικούς επιμέρους δείκτες μέτρησης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρατήρηση της εξέλιξης των τιμών των δεικτών του EIS για την Ελλάδα, μέσα από διαχρονικά δεδομένα. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα, σε βάθος χρόνου η επίδοση της Ελλάδας σε σχέση με την επίδοση της ΕΕ έχει αυξηθεί σημαντικά, ειδικά κατά τα τελευταία τρία έτη.

Το Γράφημα 1 απεικονίζει την κατάταξη της Ελλάδος από το 2014 έως το 2021, με βάση τον σύνθετο δείκτη Summary Ιnnovation Index (SII), όπως αυτός προκύπτει από τις επίσημες ετήσιες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παρατηρείται ότι η θέση της Ελλάδας κυμαίνεται σχετικά σταθερά από την 20η έως την 23η θέση μεταξύ των κρατών-μελών.

Ακολούθως, το Γράφημα 2 απεικονίζει την εξέλιξη του σύνθετου δείκτη Summary Ιnnovation Index (SII) για την Ελλάδα μεταξύ των ετών 2014 και 2021, σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ για το έτος 2014. Παρατηρείται σταθερή αύξηση της τιμής του δείκτη, με ιδιαίτερα έντονο ρυθμό κατά την τελευταία τριετία.

Πέρα από τη συνολική διαχρονική αποτύπωση της εξέλιξης του σύνθετου δείκτη, έχει ιδιαίτερη πληροφοριακή αξία η παρατήρηση της διαχρονικής εξέλιξης των τιμών των 12 επιμέρους διαστάσεων του EIS. Στα γραφήματα που περιλαμβάνονται στην έκδοση παρουσιάζονται οι σχετικοί δείκτες για την Ελλάδα για τα έτη 2014-2021, σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ για το έτος 2014.

Αρχικά, σχετικά σταθερή ανοδική τάση ακολουθούν οι τιμές για διαστάσεις όπως: Ελκυστικά Ερευνητικά Συστήματα, Χρηματοδότηση και Στήριξη, Επενδύσεις Επιχειρήσεων και Στοιχεία Διανοητικής Ιδιοκτησίας,

Επίσης, ανοδική τάση με ιδιαίτερα «εκρηκτικό» ρυθμό κατά την τελευταία 3ετία ακολουθούν οι τιμές για διαστάσεις όπως: Ψηφιακοποίηση, Καινοτόμες Επιχειρήσεις, Διασυνδέσεις, Αντίκτυποι στην Απασχόληση και Αντίκτυποι στις Πωλήσεις.

Επιπρόσθετα, παρατηρείται ότι η παρελθοντική ανοδική πορεία των τιμών συγκεκριμένων διαστάσεων έχει ανακοπεί και παρουσιάζεται πτωτική τάση την τελευταία διετία. Εδώ εντοπίζονται διαστάσεις όπως: Ανθρώπινοι Πόροι και Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών.

Τέλος, οι τιμές της διάστασης Αντίκτυποι στην Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα, έπειτα από μια πτωτική πορεία των προηγούμενων ετών, έχουν ανακάμψει και βρίσκονται πλέον σε ανοδική τάση.

 

Προφίλ Καινοτομίας

Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία χρόνια συμπεριλαμβάνει στη συνολική της ανάλυση για το EIS και ένα σύνολο διαρθρωτικών δεικτών πλαισίου, οι οποίοι συνεισφέρουν στη σφαιρικότερη ανάλυση των διαφορών των κρατών και διευκολύνουν τις σχετικές συγκρίσεις. Σε αυτή τη βάση, αναπτύχθηκε μια ταξινόμηση καινοτόμων και μη-καινοτόμων επιχειρήσεων, πάνω στα μικροδεδομένα της έρευνας Community Innovation Survey (CIS). Για να προσδιοριστούν αμοιβαίως αποκλειόμενα προφίλ, αξιοποιήθηκαν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) ο βαθμός του νεωτερισμού της καινοτομίας προϊόντος, β) η εσωτερική ικανότητα για καινοτομία και γ) οι δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης.

Πιο συγκεκριμένα, τα επτά βασικά προφίλ καινοτομίας των επιχειρήσεων είναι τα εξής:
1. Προφίλ I: Επιχειρήσεις που αναπτύσσουν εσωτερικά καινοτομίες προϊόντων νέων για την αγορά (In-house product innovators with market novelties).
2. Προφίλ II: Επιχειρήσεις που αναπτύσσουν εσωτερικά καινοτομίες προϊόντων νέου για την επιχείρηση και όχι για την αγορά (In-house product innovators without market novelties).
3. Προφίλ III: Επιχειρήσεις που αναπτύσσουν εσωτερικά καινοτομίες επιχειρησιακών διαδικασιών (In-house business process innovators).
4. Προφίλ IV: Επιχειρήσεις που δεν αναπτύσσουν οι ίδιες τις καινοτομίες τους (Innovators that do not develop innovations themselves).
5. Προφίλ V: Καινοτομικά ενεργές επιχειρήσεις χωρίς εισαγωγή καινοτομίας στην περίοδο αναφοράς (Innovation active non- innovators).
6. Προφίλ VI: Μη-καινοτόμες επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να καινοτομήσουν υπό συνθήκες (Non- innovators with potential to innovate).
7. Προφίλ VII: Μη-καινοτόμες επιχειρήσεις χωρίς πρόθεση να καινοτομήσουν (Non- innovators without disposition to innovate).

To Γράφημα 3 παραθέτει οπτικοποιημένα τα ποσοστά των επτά προφίλ καινοτομίας για την Ελλάδα και την ΕΕ για το 2021.

 

Η συμβολή του ΕΚΤ στο European Innovation Scoreboard

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (EKT), ως αρμόδια Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, παράγει και παρέχει τα επίσημα εθνικά στατιστικά στοιχεία για την Καινοτομία, καθώς και για την Έρευνα και Ανάπτυξη, προς την Eurostat, συμβάλλοντας ενεργά στη διαμόρφωση της έκθεσης European Innovation Scoreboard (EIS) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πιο συγκεκριμένα, από το ΕΚΤ αποστέλλονται στο EIS οι στατιστικές για την Καινοτομία στις Επιχειρήσεις (Community Innovation Survey), από τις οποίες υπολογίζονται επτά δείκτες αποτελεσμάτων που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη των χωρών, καθώς και οι επτά δείκτες που περιγράφουν τα δομικά χαρακτηριστικά της καινοτομίας στη διάσταση Innovation profiles. Επίσης, αποστέλλονται οι στατιστικές για τις δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης από τις οποίες υπολογίζονται 3 δείκτες, καθώς και ένας δείκτης στη διάσταση Business & Entrepreneurship σχετικά με τα δομικά χαρακτηριστικά της καινοτομίας.

Η έκδοση «Η θέση της Ελλάδας στο European Innovation Scoreboard 2014-2021» έχει βασιστεί, ως προς το κείμενο και τα δεδομένα για τα Γραφήματα και τους Πίνακες που ακολουθούν, στην έκδοση European Innovation Scoreboard (2021) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και στον επίσημο σχετικό ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

 

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο ΕΚΤ, με τα σχετικά Διαγράμματα