«Οι λέξεις κλειδιά για τις Κοινότητες: Αυτοοργάνωση, Αυτοδιαχείριση, Συνεργασία, Αλληλεγγύη» της Ζωγραφιάς Γιακουβάκη.

Η Ζωγραφιά (Έφη) Γιακουβάκη παρακολούθησε το «5ο Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας» που έλαβε χώρα στο Αρχαιολογικό Πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος 3-5 Ιουνίου 2016 και πρόσφερε κάποια φιλική βοήθεια.

Μας μεταφέρει εντυπώσεις, εμπειρίες, προτάσεις και συμπεράσματα σχετικά με βασικά θέματα  που απασχόλησαν τις συζητήσεις του, με κύριους άξονες τη σημασία της πρωτοβουλίας, της αυτοδιαχείρισης, της αλληλεγγύης για  την παραγωγή, την εργασία και τη δημοκρατία (Εφημερίδα των Συντακτών, Εκδόσεις των Συναδέλφων, Bioscoop, ΒΙΟΜΕ, Ρομπέν) αλλά και για  την εξέλιξη της διαβίωσης και της ενσωμάτωσης των προσφύγων και των μεταναστών με τρόπο παραγωγικό και αισιόδοξο. Δίκαιες και ενσυνείδητες προτάσεις για τις ανθρώπινες –μικρές και μεγάλες- Κοινότητες. 

Οι λέξεις κλειδιά για τις Κοινότητες: Αυτοοργάνωση, Αυτοδιαχείριση, Συνεργασία, Αλληλεγγύη

Της Ζωγραφιάς Γιακουβάκη (*)

1^ο επεισόδιο:

Το «5^ο Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας» ολοκληρώθηκε επιτυχημένα στο υπέροχο Αρχαιολογικό Πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος, με θεματικές πολλές, για την εργασία, την παραγωγή, την υγεία, την τροφή, την τέχνη, τις κατασκευές και παρασκευές, την αυτοφροντίδα, την παιδαγωγική, την προστασία των κοινών αγαθών, την τεχνολογία και άλλα πολλά. Εθελοντές με όραμα, πείσμα, ιδέες και αγάπη δούλεψαν με την ψυχή τους για την οργάνωση, τον εμπλουτισμό του με τις ενδιαφέρουσες, πρωτοποριακές και χρήσιμες θεματικές ενότητες του.

Σκοπός σταθερά η διάχυση στην κοινωνία του πνεύματος συνεργασίας, επικοινωνίας και αλληλεγγύης, παράλληλα με την έμπνευση για αυτονομία, πρωτοβουλία και αυτοδιαχείριση σε κάθε άτομο και κάθε εγχείρημα. Γιατί τέτοιες ολοκληρωμένες και ανεξάρτητες «μονάδες», ατομικές και συλλογικές, μπορούν έπειτα να συνεισφέρουν με πληρότητα στα κοινά, με την πρωταρχική και ατόφια έννοια της δημοκρατίας. Το τριήμερο Φεστιβάλ παραδόθηκε τελικά θερμά στον πολύ κόσμο που απόλαυσε, ενημερώθηκε, επικοινώνησε, εκφράστηκε, προβληματίστηκε και χάρηκε μαζί με τους δημιουργούς του.

2^ο επεισόδιο:

Η έμπρακτη ένταξη του αγώνα για τη βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα των παραπάνω στόχων και αρχών, των σχεδίων και προτάσεων, στην απαιτητική καθημερινότητα, στην κοχλάζουσα ζωή με τις βιοτικές ανάγκες, τον οικονομικό στραγγαλισμό, τις κοινωνικές συγκρούσεις και διακρίσεις, τους ξεριζωμούς, όσα δηλαδή απαιτούν εμπνευσμένη, συνεχή και αποτελεσματική προσπάθεια σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

Σε αυτά τα σημαντικότατα ζητήματα αφιερώθηκαν οι κεντρικές συζητήσεις που έγιναν κάτω από τα πεύκα στο «χώρο συζητήσεων» του Φεστιβάλ το Σάββατο 4/6 «Αυτοδιαχείριση της εργασίας, εμπειρίες και προοπτικές, ο ρεαλισμός της ουτοπίας» και την Κυριακή 5/6 «Από την επιβίωση στη βιωσιμότητα: η αλληλέγγυα και συνεργατική οικονομία για την κοινή μας ζωή, ντόπιοι, πρόσφυγες και μετανάστες μαζί» περιγράφουν την πρόταση και την πράξη, σε αρχικό ή ήδη δοκιμασμένο επίπεδο, συνεταιριστικών και αλληλέγγυων εγχειρημάτων που θεληματικά ορθώνονται απέναντι στα οξύτατα προβλήματα της ανεργίας, της εκμετάλλευσης, της ανέχειας, του διωγμού, του κοινωνικού περιθωρίου, του προσωπικού και συλλογικού παροπλισμού ή και  καταστροφής.

Οι πρωτοβουλίες των «Εκδόσεων των συναδέλφων» και της «Εφημερίδας των συντακτών», η καθεμία με το δικό της αντικείμενο  και ιδιαιτερότητες, δίνουν νέα πρόταση για τη μορφή της εργασίας και της συνεργασίας στα πλαίσια της αυτοδιαχείρισης και της συν-απόφασης στις εκδοτικές κοινότητές τους. Με κριτήρια πνευματικής ανησυχίας, κοινωνικής και εργασιακής ευαισθησίας και συνέργειας συντηρούν εργαζομένους της ενημέρωσης, της τυπογραφίας, της επιμέλειας των εκδόσεων και τις άλλες ειδικότητες με τρόπο αξιοπρεπή, συλλογικό, ισότιμο, με όρους αυτοσεβασμού και σεβασμού του κοινού, και παρόλο που δεν είναι αυτός ο πρωταρχικός σκοπός, επιτυγχάνουν τελικά και την κερδοφορία.

Η λειτουργία και των δύο αυτοδιαχειριζόμενων εγχειρημάτων στο χώρο του έντυπου λόγου έχει πολύ θετική ανταπόκριση, διευρύνεται και εξελίσσεται αναδεικνύοντας το όραμά τους, και οι ίδιοι αποδεικνύουν ότι δεν τον θεωρούν εμπόρευμα αλλά ένα κοινωνικό αγαθό, αν και αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα και το δομικό πρόβλημα του εικαζόμενου τέλους του έντυπου λόγου. Ένα άλλο παράδειγμα, ο «Βίος Coop» επιτυχημένα λειτουργεί Συνεταιρισμό και μη-κερδοσκοπικό παντοπωλείο στη Θεσσαλονίκη παράλληλα με άλλες δραστηριότητες κοινωνικής ωφελιμότητας με τις αρχές της αλληλέγγυας οικονομίας και της άμεσης δημοκρατίας, προωθώντας επιπλέον την κατανάλωση τοπικών και εγχώριων ειδών και υπηρεσιών.

Οι περιπτώσεις των καταλήψεων και των διεκδικήσεων της ΒΙΟ.ΜΕ. και των «Ρομπέν του ξύλου» προέκυψε από την ανάγκη των ομάδων των πρώην εργαζόμενων στα πτωχευμένα εργοστάσια για βιοπορισμό και επιβίωση, ταυτόχρονα με την εγκατάσταση ιδεολογικής χροιάς στον αγώνα τους. Λειτουργούν με ισότιμη συμμετοχή όλων των εργαζομένων στη γενική συνέλευση, αυτοδιεύθυνση και σύνδεση με τα ευρύτερα κοινωνικά κινήματα.

Η ΒΙΟ.ΜΕ. μετρώντας ήδη σήμερα τρία χρόνια και παρόλο το σταθερό ζόρισμα στο να ανταπεξέλθει στους όρους της καλής παραγωγής και της διακίνησης με τα ελάχιστα που διαθέτει, έχει κερδίσει μέγιστη συμβολική αναγνώριση και εκτός της χώρας αλλά τελικά και την επιχειρησιακή επιβίωση και εξέλιξή της, διασυνδεόμενη παράλληλα και αναδεικνύοντας άλλα κοινωνικά ζητήματα όπως τα κοινωνικά ιατρεία και οι πρόσφυγες. Οι «Ρομπέν» διανύουν τους δύσκολους πρώτους καιρούς της συγκρότησής τους, με παράλληλη την αλληλέγγυα στήριξη, αλλά ταυτόχρονα και τις διαρροές και επιθέσεις, αναζητώντας τη φυσιογνωμία και τον τρόπο καλύτερης λειτουργίας τους  νομικά, διοικητικά, σταθερά στα πλαίσια του εργατικού κινήματος της αυτοδιαχείρισης στη βάση της ισοτιμίας, αγωνιζόμενοι για το δικαίωμα στην εργασία και την αξιοπρέπεια. Έχουν και τα δύο εγχειρήματα στο κεφάλαιό τους τη συγκινητική υποστήριξη του κόσμου.

Από την επιβίωση (που κι αυτό ήταν ζητούμενο) στη βιωσιμότητα είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί και με τις προσφυγικές/μεταναστευτικές κοινότητες που διαβιούν πλέον –παρά την αρχική επιθυμία τους- στη χώρα μας. Μέλη ελληνικών και διεθνών πρωτοβουλιών (Συνελεύσεις Καταλήψεων Νοταρά 26 και Κάνιγγος 22, Solidarity for all Belgium-Calais, Option Foodlab, Limboland, Faircoop κ.α.), με βάση την εμπειρία τους σε κέντρα ή καταλήψεις που φιλοξενούν πρόσφυγες και μετανάστες και τα συμπεράσματα από τις συνελεύσεις τους, προέταξαν πλέον την ανάγκη για αυτενέργεια των ίδιων των φιλοξενούμενων ως δρώντα και συνειδητά υποκείμενα, πράγμα που θα νοηματοδοτήσει τη συμβίωσή μας και θα χτίσει στην κατεύθυνση μιας νέας κοινής πολιτικής κοινότητας.

Αυταπόδεικτα γνωρίζουμε ότι όσον αφορά τους πρόσφυγες και μετανάστες πρόκειται για δρώσες προσωπικότητες, που ήδη έχουν δράσει σημαντικά (αφού απέδρασαν από τον καθημαγμένο τόπο τους) φτάνοντας στη δική μας χώρα με τεράστιες δυσκολίες. Η οργάνωση δημιουργικών και παραγωγικών κοινοτήτων μαζί τους, μπορεί να βάλει ένα νέο πλαίσιο ώστε να αυτοβοηθηθούν, να αυτοοργανωθούν, κι έτσι να είναι ορατοί και να έχουν φωνή. Το να βάζουν νέους στόχους και το να καταστήσουν ξανά τις ζωές τους δημιουργικές θα πρέπει να είναι το επόμενο στάδιο στην υποστήριξή τους για την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Διαφορετικά, η παραμονή στο επίπεδο της σημερινής κατάστασης παθητικής συντήρησής τους δεν διαφέρει πολύ από το επίπεδο της αποικιακής πτυχής και της ίδιας της αλληλεγγύης, της «φιλανθρωπίας», και της αντίστοιχης αποξένωσης και διάκρισης.

Αντίθετα, είναι ουσιαστικότερη η ενεργητική μορφή της αλληλεγγύης. Ας μη μιλάμε εμείς στο όνομά των προσφύγων και μεταναστών, ας μην οργανώνουμε εμείς τις κοινότητες για τη δική τους διαβίωση. Χρειάζονται καταρχάς οι δικές τους απαντήσεις σε ερωτήματα για το ποιες είναι οι δεξιότητές τους, τα προσόντα τους, τι επιθυμούν να κάνουν, τι ανάγκες μπορούν να καλύψουν. Όλες οι υφιστάμενες κοινότητες, πολυεθνικές ή απαρτιζόμενες από μία ή λίγες εθνότητες έχουν τα ίδια προβλήματα (τη διαβίωση, την περίθαλψή τους όταν χρειαστεί κλπ). Όμοια προβλήματα έχουν όμως και έλληνες άνεργοι ή άποροι, νέοι και μεγαλύτεροι. Θα μπορούσαν να συνεργαστούν όλοι μαζί, συνεισφέροντας τις ικανότητες, γνώσεις και εμπειρίες τους με πολλά παραγωγικά αποτελέσματα σε τομείς που προσφέρονται και οι ίδιοι μπορούν να αναλάβουν.

Υπάρχει μια καχυποψία απέναντι στις προτάσεις για αυτοβοήθεια, αυτοοργάνωση, αυτοδιαχείριση, ίσως όχι αδικαιολόγητα λόγω της άγνοιας. Ούτε είναι αυτονόητη η αντίσταση μπροστά στη γυαλιστερή και παραπλανητική πρόσοψη του καπιταλισμού, που όμως με χαρακτηριστική αναλγησία έφερε τα πράγματα ως εδώ. Η υπέρβαση των όποιων διαφορών (ιδιοσυγκρασιακών, ιδεολογικών, πολιτισμικών, εθνικών), το ξεπέρασμα της προηγούμενης εικόνας τους για την οργάνωση της ζωής τους με βάση τη  δική τους παράδοση, για τους πρόσφυγες και μετανάστες, ή το ξεπέρασμα των νεοελληνικών συνηθειών της επανάπαυσης, της ανάθεσης, του φόβου απέναντι στην ελευθερία, οι εναλλακτικές επιλογές ζωής και ανάληψης νέων ευθυνών χρειάζονται κάποιο χρόνο και εκπαίδευση για να υπάρξουν. Απαιτούν επίσης πηγές πληροφόρησης, τεχνολογική υποδομή, δίκτυο για το μοίρασμα εμπειριών και κοινών στόχων, πολιτική επίγνωση, μια πραγματική πνευματική επανάσταση.

Όμως πρέπει να γίνει γρήγορα και καλά. Η ελληνική παράδοση της αυτοδιεύθυνσης, της αυτοδιαχείρισης, και της συλλογικότητας, είτε λόγω της συνήθους απουσίας του κράτους, είτε  με την κληρονομιά της «Εκκλησίας του Δήμου» και αργότερα των «Ελληνικών Κοινοτήτων», είναι παρακαταθήκη που πρέπει να κινήσει τις μηχανές μιας εναλλακτικής κοινωνίας και οικονομίας, καλώντας κάθε σύμμαχο, συνεργάτη και συμπαραστάτη σε οριζόντιους οργανισμούς παραγωγής, δημιουργίας και σταθερής κοινωνικής συνεισφοράς. Η συνολική κρίση μπορεί να αναστραφεί ανοίγοντας αποφασιστικά το βήμα προς μία νέα κοινωνία, με μια αυτόβουλη πολιτική κατάφαση στη συνδιαμόρφωση του χώρου συνύπαρξης και των κοινών αγαθών.

(*) Η Ζωγραφιά Γιακουβάκη είναι κοινωνιολόγος και αντιπρόεδρος της Fair Planet

Πηγή: FAIRPLANET