Πόλη και Κατοικία: οι ‘Άφοβες Πόλεις’!

Οι Άφοβες Πόλεις είναι αρκετά γενναίες ώστε να διεκδικούν μεγαλύτερο ρυθμιστικό ρόλο και να επιβάλλουν ριζοσπαστικές  δημόσιες πολιτικές για τη στέγη σε συμμαχία με αντίστοιχα κοινωνικά κινήματα. Άρθρο της Χριστίνας Πάντζου από την Έντυπη Έκδοση της ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ.

«Στις πόλεις μας, ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτών δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις πιο στοιχειώδεις ανάγκες του. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε. Οι δημοτικοί θεσμοί πρέπει να εξαντλήσουν κάθε τους αρμοδιότητα και πόρο για να δώσουν τέλος σε αυτήν κατάσταση. Δεν υπάρχει αξιοπρεπής ζωή χωρίς αξιοπρεπή στέγη. Θέλουμε αυτοδιοικητικές πολιτικές που να δίνουν προτεραιότητα στην κοινωνική κατοικία, με προσιτά ενοίκια, τη συνεταιριστική στέγη ή τα σχήματα παραχώρησης χρήσης».

Παγκόσμιο Κίνημα

Τα Μανιφέστα των Άφοβων Πόλεων και του νέου παγκόσμιου κινήματος του αυτοδιοικητικού κοινοτισμού έθεσαν εξαρχής στο επίκεντρό τους το δικαίωμα στην κατοικία, αναζητώντας λύσεις στο πρόβλημα της επισφάλειας και της αστεγίας, την ίδια στιγμή που σε κάποιες γειτονιές υπάρχουν πλέον περισσότερα σπίτια για τουρισμό αντί για πρώτη κατοικία.

Τουρισμός και κτηματομεσιτική κερδοσκοπία ασκούν τρομακτική πίεση στις πόλεις μας, αυξάνοντας τις τιμές των ακινήτων, στερώντας τους κατοίκους από το δικαίωμά τους σε προσβάσιμη στέγη και οδηγώντας πολλούς στον δρόμο.

Οι Άφοβες Πόλεις είναι αρκετά γενναίες ώστε να διεκδικούν μεγαλύτερο ρυθμιστικό ρόλο και να επιβάλλουν ριζοσπαστικές δημόσιες πολιτικές για τη στέγη σε συμμαχία με αντίστοιχα κοινωνικά κινήματα.

🔻 Η Βαρκελώνη εφάρμοσε για πρώτη φορά νόμο που είχε υιοθετήσει η αυτόνομη κοινότητα της Καταλονίας, επιβάλλοντας πρόστιμα σε τράπεζες που κρατούν σε αχρηστία ακίνητα για περισσότερο από δύο χρόνια, ενώ τα χρήματα διατίθενται για τα προγράμματα κοινωνικής στέγης. Θέσπισε πως το 30% των νέων κτιρίων άνω των 600 τ.μ. που ανεγείρονται θα προορίζεται υποχρεωτικά για κοινωνική στέγη. Επέβαλε πρόστιμο 600.000 ευρώ στην Airbnb για παράνομες βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων κι έβαλε λουκέτο σε 2.100 παράνομες εκμισθώσεις Το δε PPEUAT (Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο Τουριστικής Διαμονής), που ενέκρινε πέρυσι, αποτελεί καρπό των θέσεων για τουριστική αποανάπτυξη της Συνέλευσης των Συνοικιών για Βιώσιμο Τουρισμό, ενός δικτύου συλλογικοτήτων και κινημάτων κατά της άκρατης τουριστικοποίησης και των επιπτώσεών της στις τιμές των ενοικίων.

🔻 Στο Δουβλίνο, ακολουθώντας τα βήματα του ΡΑΗ, το κίνημα «Take Back the City», ένας συνασπισμός 18 κοινωνικών συλλογικοτήτων, ανάμεσά τους ενώσεις ενοικιαστών, φοιτητών, μεταναστών, μειονοτήτων, οργανώσεις για το δικαίωμα της στέγης και αντιρατσιστικά δίκτυα, οργανώνει καταλήψεις εγκαταλειμμένων κτηρίων για να στεγαστούν ευάλωτοι πολίτες. «Εχουμε ηθικό χρέος να εισβάλουμε σε κενές ιδιοκτησίες, όταν αντιμετωπίζουμε κρίση αστεγίας που πλήττει 10.000 πολίτες, την ίδια ώρα που περισσότερα από 180.000 σπίτια μένουν κενά», λένε τα μέλη του. Βασικό τους αίτημα είναι τα κενά ακίνητα να ενταχθούν στον νόμο περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων (CPO), ώστε να διατίθενται για κοινωνική κατοικία σε στεγαστικές ενώσεις. Η απήχηση των κινητοποιήσεων που οργανώνουν μαζί με άλλα κινήματα για τη στέγη προκάλεσε πέρσι την παρέμβαση του υπουργείου Κατοικίας και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που ζήτησε από τους δήμους να χρησιμοποιήσουν «θαρραλέα» τις CPO, για να προωθήσουν την κοινωνική στέγη.

🔻 Δήμοι όπως του Βερολίνου, του Παρισιού και της Νέας Υόρκης -σαν ένα πρώτο μέτρο για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη κερδοσκοπική πίεση, την παρενόχληση και τις εξώσεις ενοικιαστών- έχουνε εφαρμόσει ένα σύστημα αναφοράς τιμών ενοικίων στη βάση πολλαπλών κριτηρίων ανά οικιστική ζώνη, ώστε οι ιδιοκτήτες να μην μπορούν να υπερβαίνουν αυτά τα όρια περισσότερο από 10% ή 20% κατά περίπτωση.

🔻 Στις πόλεις Χολ και Λιντς του Ηνωμένου Βασιλείου, οι δημοτικές αρχές συνεργάζονται με στεγαστικές ενώσεις, όπως οι Giroscope και Canopy Housing, που εκπαιδεύουν άστεγους και ευάλωτα άτομα στο πώς να ανακαινίσουν εγκαταλειμμένες κατοικίες ώστε να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε αξιοπρεπείς συνθήκες. Στα τέλη του 2016, οι δύο ενώσεις είχαν προσφέρει στέγη σε περίπου 400 άτομα σε περισσότερες από 170 κοινωνικές κατοικίες που εκμίσθωσαν ή αγόρασαν με ευνοϊκούς όρους από τους δήμους, χάρη σε ειδικό πρόγραμμα κοινοτικής επιδότησης για κενά ακίνητα.

🔻 Στο Βερολίνο, τα τελευταία 20 χρόνια έχουν αναπτυχθεί πάνω από εκατό σχέδια συνεταιριστικής κατοικίας και οι στατιστικές δείχνουν πως ήδη το 2014 ένα στα έξι σπίτια ανήκει σε κάποιο κοινοτικό σύστημα κατοικίας. Πολλοί από αυτούς τους στεγαστικούς συνεταιρισμούς προήλθαν από καταλήψεις που νομιμοποιήθηκαν ή παραχωρήθηκαν με ευνοϊκούς όρους από τον δήμο, έπειτα από χρόνια κινητοποιήσεων. Η Γερμανία έχει παράδοση σε αυτά τα συλλογικά σχέδια κατοικίας και οι δήμοι συνηθίζουν να παίρνουν υπόψη τους τα κοινοτικά σχέδια στέγασης στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τον προϋπολογισμό τους.

🔻 Στο Πόρτλαντ του Ορεγκον, όπου τα τελευταία χρόνια οι τιμές της κατοικίας αυξήθηκαν κατά 30%, οι Ενωμένοι Ενοικοι του Πόρτλαντ (PTU, ομάδα πολιτών που διεκδικεί τον έλεγχο των ενοικίων και την παύση των εξώσεων) συνεργάστηκαν με το «Shed» («Η καλύβα», ένα κίνημα που μέσω facebook έγινε και πόλος ενημέρωσης και εφαλτήριο ακτιβισμού κατά της κερδοσκοπίας), οργανώνοντας την καμπάνια «Για να μείνει κατοικημένο το Πόρτλαντ», με βασικό αίτημα μια Χάρτα των Δικαιωμάτων των Ενοίκων.

Τον Νοέμβριο του 2016, χάρη σε αυτές τις κινητοποιήσεις, οι ψηφοφόροι της πόλης ενέκριναν να διατεθεί κονδύλι 258 εκατ. δολαρίων για προσβάσιμη στέγη, εκλέγοντας την επικεφαλής του Shed, Κλόε Γιουντέιλι, ως υπεύθυνη της πλατφόρμας του δήμου για το δικαίωμα στην κατοικία. Πρώτο μέτρο: η υιοθέτηση από τη δημοτική αρχή νόμου αρωγής ενοίκων, που προβλέπει ότι, αν οι ιδιοκτήτες προβούν σε αδικαιολόγητη έξωση ή καταχρηστική αύξηση του ενοικίου, πρέπει να πληρώσουν στους ενοικιαστές ένα «επίδομα μετεγκατάστασης», ύψους 2.900 - 4.500 δολαρίων.

Το Δικαίωμα στη Στέγη

Μερικά από τα σημεία του σχετικού Μανιφέστου των Άφοβων Πόλεων:

● Να παύσει να θεωρείται η αστεγία συνώνυμο της εγκληματικότητας, κατανοώντας πως αποτελεί τμήμα ενός ευρέος φάσματος στεγαστικής επισφάλειας και όχι μεμονωμένο περιστατικό

● Να δώσουμε μάχη κατά των αναγκαστικών εξώσεων, ενημερώνοντας του πολίτες για τα δικαιώματά τους, προσφέροντάς τους θεσμική αρωγή στις διαμάχες με ιδιοκτήτες και τράπεζες και μέσω της άμεσης δράσης

● Να εφαρμόσουμε έλεγχο ενοικίων και πολεοδομικό σχεδιασμό, για να αποτρέψουμε τις κερδοσκοπικές επενδύσεις στην κατοικία

● Να διευρύνουμε τον αριθμό των δημόσιων κατοικιών μέσω της αγοράς οικοπέδων και κτηρίων, χτίζοντας νέες μονάδες και μετατρέποντας τη χρήση υπάρχουν δημοτικών ακινήτων

● Να ρυθμίσουμε τις αγορές ακινήτων και μισθώσεων κατά της κερδοσκοπίας και υπέρ της προσβάσιμης κατοικίας

● Να επιβάλουμε πρόστιμα και κίνητρα, ώστε όσοι ιδιοκτήτες έχουν ακίνητα που δεν χρησιμοποιούνται να προσφέρουν τις κατοικίες τους για μακροχρόνια μίσθωση σε προσιτές τιμές.

 ● Να ρυθμίσουμε τη βραχυχρόνια μίσθωση και να επιβάλουμε κυρώσεις σε ιδιοκτήτες και πλατφόρμες ενοικίασης που παραβαίνουν τον νόμο.

 ● Να εξασφαλίσουμε ότι σχετικές πολιτικές στις ιστορικές γειτονιές θα προστατεύουν την οικιστική διάστασή τους ενάντια στην κερδοσκοπία που βασίζεται στην αξία τους ως τουριστικός προορισμός.

 ● Να προσφέρουμε ευκαιρίες στα άτομα χαμηλών εισοδημάτων για απόκτηση κατοικιών

 ❗ «Σε τι αναφερόμαστε, όταν μιλάμε για πόλη; Η πόλη δεν είναι κυρίως ένα τουριστικό αξιοθέατο ή ένα όχημα για τις επενδύσεις των υπερπλούσιων του κόσμου. Η λειτουργία μιας πόλης είναι να προσφέρει στέγη στους κατοίκους της. Χωρίς μόνιμη ρύθμιση των ενοικίων, διατρέχουμε τον κίνδυνο να μετατραπούμε σε μια ελβετική τράπεζα των πολυεκατομμυριούχων και σε τίποτα άλλο από μια αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων». Ρίτσι Τόρες, επικεφαλής της Επιτροπής Δημόσιας Κατοικίας του Δήμου της Νέας Υόρκης

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, Έντυπη Έκδοση