Πειραιάς: Σε Κίνδυνο σημαντικά Μνημεία από την COSCO. Της Δήμητρας Βήνης

Στις 17 Δεκεμβρίου 2020, το Πρωτοδικείο Πειραιά εξέδωσε προσωρινή διαταγή ασφαλιστικών μέτρων κατά της ΟΛΠ Α.Ε, για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Πειραϊκή, μετά από αίτηση που είχαν καταθέσει το Παρατηρητήριο Πειραϊκής με 24 πολίτες. Μας ενημερώνει η Δήμητρα Βήνη στην ΕΠΟΧΗ.

 

Σύμφωνα με την προσωρινή διαταγή «…υφίσταται κατεπείγουσα περίπτωση λήψης ασφαλιστικών μέτρων για την προστασία των σχετικών δικαιωμάτων των αιτούντων αφού η εν λόγω προσβολή της προσωπικότητάς τους συνεπεία των ενεργειών της ΟΛΠ είναι διαρκής, προκαλώντας ακόμη και σήμερα τα βλαβερά αποτελέσματα στην υγεία και την ταυτότητά τους...». Η ίδια απόφαση δέχεται επίσης την επιπλέον ρύπανση της θάλασσας στις 10-12-20 από τις επιχωματώσεις και τη συντριβή του κεσόν στα δυο «ενώ τα άγνωστης προέλευσης υλικά έχουν πλήρως διαρρεύσει στη θάλασσα, αλλά και στο χώρο του ταφικού μνημείου του Θεμιστοκλή».

Η πολιτιστική κληρονομιά του Πειραιά έχει παραχωρηθεί στη δικαιοδοσία του master plan της COSCO, παρά τις διεθνείς συμβάσεις όπου αναγνωρίζεται ότι η κληρονομιά αυτή αποτελεί βασικό κοινωνικό αγαθό και η διαχείρισή της είναι κοινωνική λειτουργία. Στην πράξη, για τα σωζόμενα μνημεία της Πειραϊκής έχουν εκδοθεί υπουργικές αποφάσεις των οποίων τόσο η υλοποίηση όσο και η επίβλεψή τους έχουν ανατεθεί στην ΟΛΠ ΑΕ.

 

Η καταιγίδα διέλυσε τις επιχωματώσεις

Το κίνημα «Όχι λιμάνι στην Πειραϊκή», από συστάσεώς του, έθεσε το θέμα της απειλούμενης πολιτιστικής κληρονομιάς από τα έργα του ΟΛΠ. Για την ανάδειξη αυτού του θέματος διοργάνωσε συζητήσεις, διαλέξεις, ενώ μέσα στο καλοκαίρι 2020, μετά την επίσκεψη της υπουργού Πολιτισμού στην Πειραϊκή, κάλεσε συγκέντρωση διαμαρτυρίας και πορεία προς το αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά με θυροκόλληση ψηφίσματος και ανοιχτή επιστολή προς την υπουργό. Τα θεσμικά όργανα συστηματικά απαξιούν να απαντήσουν στα αιτήματα της κοινωνίας των πολιτών και συνεχίζουν να διαχειρίζονται την πολιτιστική κληρονομιά της Πειραϊκής με υπεκφυγές, κάνοντας τα στραβά μάτια στις αυθαιρεσίες των εργολάβων αλλά και σε όλη την μνημειοκτόνα διαδικασία που ακολουθείται.

Η στάση της συγκάλυψης αποκαλύφθηκε εν μέσω καταιγίδας, στις 10 Δεκεμβρίου, όταν διαλύθηκαν μέσα στη θάλασσα τα βουνά επιχωματώσεων (πλέον των 120 τ.μ) της ΟΛΠ πλησίον του ταφικού μνημείου του Θεμιστοκλή, προκαλώντας την ρύπανση και υποθαλάσσιο μπάζωμα τόσο του ταφικού μνημείου όσο και του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Οι επιχωματώσεις της ΟΛΠ είχαν ξεκινήσει ένα μήνα πριν, στις 6 Νοεμβρίου, σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από το ταφικό μνημείο, ελάχιστη απόσταση πού είχε θέσει το ΚΑΣ στη συνεδρίασή του τον Απρίλιο 2012.

 

Εμπορευματοποίηση μνημείων

Στην ίδια συνεδρίαση, η υπουργός πολιτισμού κα. Μενδώνη, επαναλάμβανε καθησυχαστικά ότι ο πρώτος που επιθυμεί την αξιοποίηση των μνημείων είναι ο ΟΛΠ για τουριστικούς λόγους, δίνοντας το μήνυμα της εμπορευματοποίησης των μνημείων, ενώ πουθενά στην ίδια συνεδρίαση δεν υπήρξε νύξη για την ανάγκη σύνδεσης των μνημείων με την πόλη και τους κατοίκους της. Να σημειώσουμε εδώ ότι τα μνημεία αυτά ποτέ δεν ήταν επισκέψιμα, τα 590 μέτρα του αρχαίου τείχους βρίσκονται εγκλωβισμένα στο χώρο εγκαταστάσεων της κρουαζιέρας, σε έκταση η οποία ανήκει στο δήμο Πειραιά και παράνομα παραχωρήθηκε στην COSCO, ενώ το ταφικό μνημείο βρίσκεται μέσα στη Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου. Μεταξύ των παραινέσεων της υπουργού προς την ΟΛΠ ήταν να γίνει ό,τι μπορεί καλύτερο για την προστασία του ταφικού μνημείου από τα κύματα ενώ αποφασίστηκε, επίσης, να πραγματοποιηθεί υποβρύχια έρευνα για την ανεύρεση δομικών υλικών του αρχαίου τείχους. Κανένας προβληματισμός δεν ετέθη σ’ εκείνη την συνεδρίαση του ΚΑΣ για τη βάναυση κακοποίηση του τοπίου της Πειραϊκής, τοπίο προτεραιότητας σύμφωνα με το άρθρο 22 του ρυθμιστικού σχεδίου Αττικής, που αποτελεί και αυτό πολιτιστικό αγαθό και απαιτούνται ειδικές μελέτες για την προστασία του.

 

Έλλειψη επιτήρησης από αρχαιολόγους

Η απόφαση του ΚΑΣ αμετάβλητη πέρασε διαδοχικά ως ευαγγέλιο στις επόμενες εγκρίσεις των περιβαλλοντικών όρων του έργου μέχρι το 2018, όταν μια άλλη απόφαση του ΥΠΠΟ, υπογραφόμενη από την υπουργό Μυρσίνη Ζορμπά, ζητούσε την προμελέτη για τη σύνδεση επιτέλους του αστικού ιστού της πόλης με τα μνημεία και την αποκατάσταση των αλιευμένων λίθων. Η προμελέτη δεν προχώρησε ποτέ σε μελέτη εκ μέρους του ΟΛΠ, προφανώς διότι επιδίωξη της εταιρείας ήταν να περάσει στα ψιλά γράμματα. Στην ίδια απόφαση επιβεβαιώνεται η εντόπιση αρχαίων λίθων παρότι σχετικά με το υλικό της αυτοψίας η εφορεία εναλίων αρχαιοτήτων αρνείται επιμόνως να απαντήσει στις αλλεπάλληλες επιστολές των κοινοτικών συμβούλων του κινήματος «Όχι λιμάνι στην Πειραϊκή» και τις εξώδικες προσκλήσεις.

Η εφορεία εναλίων, εν πολλαίς αντιφάσεις περιπεσούσα, στηρίζει τις εργασίες του ΟΛΠ δηλώνοντας άλλοτε ότι το έργο επιβλέπουν 3 άλλοτε 4, άλλοτε 5 καταδυόμενοι αρχαιολόγοι, ενώ ποτέ δεν απάντησε σε ποιο σκάφος επιβαίνουν και αν τηρείται ημερολόγιο αυτού του σκάφους από το λιμεναρχείο.

Την έλλειψη επιτήρησης από αρχαιολόγους κατήγγειλε επανειλημμένα το Παρατηρητήριο της Πειραϊκής, όπως και την έναρξη των επιχωματώσεων χωρίς προστατευτικά φράγματα, με αποτέλεσμα τη διαρκή ρύπανση της θάλασσας και του μνημείου και την ενδεχόμενη έκθεση των μνημείων σε άγνωστης προέλευσης υλικά επιχωματώσεων με πιθανότητα το μνημείο να εκτεθεί σε ουσίες όπως: υδροξείδια του σιδήρου και αργιλίου, διοξείδιο του πυριτίου, καθώς τα σωματίδια θα επικαθίσουν σε αυτό, λόγω της εγγύτητας στις εργασίες επιχωμάτωσης.

Παρά τη στερνή της γνώση, που αποκόμισε από την καταστροφή των επιχωματώσεων, λόγω των ισχυρών νότιων ανέμων, η εφορεία εναλίων συνεχίζει να μην ζητά από τον ΟΛΠ ακτομηχανική μελέτη για την προστασία του ταφικού μνημείου από τα κύματα και την ενδεχόμενη διάβρωση του τείχους.

 

Υπό συνεχή επιτήρηση

Για το κίνημα των κατοίκων η υπόθεση της πολιτιστικής κληρονομιάς και των πολιτιστικών αγαθών της Πειραϊκής είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στα χέρια της γραφειοκρατίας και της COSCO. Το Παρατηρητήριο της Πειραϊκής με τη συνεχή επιτήρησή του, τις έγκαιρες καταγγελίες και την προσφυγή στη δικαιοσύνη ήταν αυτό που ανάγκασε τους εργολάβους να λάβουν στοιχειώδη μέτρα προστασίας και πέτυχε να διακόψει τις εργασίες τους, αποτρέποντας την περαιτέρω φθορά και ρύπανση των μνημείων και την καταστροφή του μνημειακού χώρου, όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες (λιμεναρχείο και αρχαιολόγοι) παρακολουθούσαν αμέτοχοι. Κυρίαρχος στόχος του κινήματος είναι να προστατευτούν τα μνημεία και να συνδεθούν με την πόλη. Οι κάτοικοι κατοχυρώνονται να ασκούν την μέριμνα υπέρ των μνημείων, εκτός του φυσικού τους δικαιώματος και από την Σύμβαση της Γρανάδας του 1985, όπου αναγνωρίζεται το δικαίωμα των πολιτών να ενημερώνονται και να συμμετέχουν σε θέματα προστασίας μνημείων και πολιτιστικών αγαθών.

 

Πηγή: Δήμητρα Βήνη - ΕΠΟΧΗ