Συνεργατικές Πλατφόρμες και Ψηφιακή Οικονομία: Ένα δικαιότερο μέλλον στην εργασία

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στο BLOG.P2PFOUNDATION.NET. Μεταφράστηκε και αναδημοσιεύτηκε στα ελληνικά στο OPENBUSINESS.ELLAK.GR

Το Διαδίκτυο γλιστράει μακριά από τον έλεγχο των απλών χρηστών. Οι τεχνολογίες του Διαδικτύου μετασχηματίζουν τους χώρους εργασίας, τις σχέσεις και τις κοινωνίες μας. Εταιρείες όπως το Uber, το Amazon και το Facebook ελέγχουν ζωτικούς τομείς της οικονομίας, όπως είναι οι μεταφορές, η αναζήτηση και η κοινωνική δικτύωση. Όλοι εμείς που στηριζόμαστε στο Διαδίκτυο, ουσιαστικά δεν ελέγχουμε τις πλατφόρμες που επηρεάζουν και μας ενημερώνουν καθημερινά.

Η εξουσία που κατέχουν αυτοί οι ιδιοκτήτες των πλατφορμών, τους επέτρεψε να αναδιοργανώσουν τη ζωή και την εργασία μας προς όφελός δικό τους και των μετόχων τους. Οι «δωρεάν» υπηρεσίες συχνά έρχονται με το κόστος των πολύτιμων προσωπικών πληροφοριών μας, δίνοντας ελάχιστα σε χρήστες που εκτιμούν την ιδιωτικότητά τους.

Η αμειβόμενη εργασία που εκτελούν οι χρήστες σε ψηφιακές πλατφόρμες, όπως το Uber ή το Freelancer, επιτρέπει στους ιδιοκτήτες να αμφισβητήσουν τα δικαιώματα των εργαζομένων που κερδήθηκαν μέσω αγώνων κατά τον 20ο αιώνα: οι εργαζόμενοι αναταξινομούνται ως «ανεξάρτητοι εργολάβοι» και έτσι χάνουν δικαιώματα όπως η ελάχιστη προστασία μισθών και η συλλογική διαπραγμάτευση. Τα στελέχη της πλατφόρμας υποστηρίζουν ότι πρόκειται απλώς για εταιρείες τεχνολογίας και ότι είναι απλοί μεσάζοντες που δεν έχουν καμία ευθύνη για τους εργαζόμενους που χρησιμοποιούν τους δικτυακούς τόπους τους. Οι βαθιές τσέπες των επιχειρηματικών κεφαλαίων που βρίσκονται πίσω από τις εφαρμογές της λεγόμενης «sharing economy» τους επιτρέπουν να ασκούν πιέσεις σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο για να κάνουν χώρο για τις «καινοτόμες» πρακτικές τους, παρά τις καλά τεκμηριωμένες δυσμενείς μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στους εργαζομένους, τους χρήστες, το περιβάλλον και τις κοινότητες.

Την ίδια όμως στιγμή, στις σχισμές της ψηφιακής οικονομίας, ένα νέο μοντέλο ακολουθεί μια σημαντικά διαφορετική ηθική και οικονομική λογική. Οι συνεργατικές πλατφόρμες

Συνεργατικές πλατφόρμες

Οι συνεργατικές πλατφόρμες είναι ένα αυξανόμενο διεθνές κίνημα που δημιουργεί ένα δικαιότερο μέλλον στην εργασία. Βασισμένες στη δημοκρατική ιδιοκτησία, τα μέλη του συνεταιρισμού, οι τεχνολόγοι, οι συνδικαλιστές και οι ελεύθεροι επαγγελματίες δημιουργούν μια συγκεκριμένη εναλλακτική λύση για το μέλλον ενάντια στην οικονομία της άκρατης εκμετάλλευσης των εργαζομένων.

Με γνώμονα την αρχική υπόσχεση του Διαδικτύου για αποκεντρωμένη εξουσία εφαρμογών, πρωτοκόλλων και ιστότοπων, οι συνεργατικές πλατφόρμες επιτρέπουν στα νοικοκυριά με χαμηλό και ασταθή εισόδημα να επωφεληθούν από τη στροφή των αγορών εργασίας στο Διαδίκτυο. Αποφεύγοντας την λογική ότι τα κοινωνικά προβλήματα λύνονται με ένα κλικ στον υπολογιστή, το μοντέλο είναι έτοιμο να δώσει ζωή στην καινοτομία με επίκεντρο τον άνθρωπο συνδυάζοντας την πλούσια κληρονομιά και τις αξίες των συνεταιρισμών με τις αναδυόμενες τεχνολογίες Διαδικτύου.

Το οικοσύστημα της συνεργατικότητας

Οι αμέτρητες συνεργατικές πλατφόρμες και οι πρωτοβουλίες που τις υποστηρίζουν, έχουν αναπτυχθεί γρήγορα τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό το οικοσύστημα αμφισβητεί τις πρακτικές της «sharing economy» και την λογική του «κέρδους με κάθε κόστος» της κουλτούρας της Silicon Valley. Το οικοσύστημα των συνεργατικών πλατφορμών κυμαίνεται από εναλλακτικά μοντέλα χρηματοδότησης, μεσιτικές υπηρεσίες για νοσηλευτές, θεραπευτές μασάζ και υπηρεσίες καθαρισμού, μέχρι online συνεταιριστικές αγορές και πλατφόρμες προστασίας δεδομένων για ασθενείς.

Αντί να παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως λύση για τη γρήγορη ήττα του εκμεταλλευτικού επενδυτικού μοντέλου, οι επιτυχημένες συνεργατικές πλατφόρμες κάνουν μια ουσιαστική διαφορά στη ζωή όσων συμμετέχουν σε αυτές. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο οι άνθρωποι μπορούν να εργαστούν κατά διάρκεια όλης τους ζωής τους. Οι πρώην οδηγοί Uber οργανώνονται σε συνεταιρισμούς σχεδιάζοντας τις δικές τους εφαρμογές ταξί. Οι φωτογράφοι προσφέρουν τη δουλειά τους με δίκαιες τιμές σε μια πλατφόρμα όπου είναι υπεύθυνοι και οι δημοσιογράφοι δημιουργούν crowdfunded πύλες ειδήσεων που ανήκουν και στους αναγνώστες τους. Τα νέα αποκεντρωμένα δίκτυα επιτρέπουν στους χρήστες να μοιράζονται τα δεδομένα μεταξύ τους χωρίς να βασίζονται σε κάποιο εταιρικό σύννεφο.

Παραδείγματα

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα: η UP & GO προσφέρει επαγγελματικές οικιακές υπηρεσίες όπως καθαρισμό σπιτιών (και σύντομα φροντίδα παιδιών και σκύλων) μέσω συνεταιρισμών που ανήκουν στους τοπικούς εργάτες. Σε αντίθεση με τις πλατφόρμες εκμετάλλευσης οικιακών υπηρεσιών που παίρνουν το 30% του εισοδήματος των εργαζομένων, η Up & Go χρεώνει μόνο το 5% , για να διατηρήσει την πλατφόρμα.

Παρομοίως, το τέλος 25% κρατήσεων από τους οδηγούς από τις πλατφόρμες οδήγησης έχει οδηγήσει ορισμένους οδηγούς να δημιουργήσουν συνεργατικές πλατφόρμες σε ολόκληρη την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το COTABO (Μπολόνια, Ιταλία), η ATX COOP TAXI (Austin, TX), το GREEN TAXI COOPERATIVE (Ντένβερ, CO), η THE PEOPLE’S RIDE  (Grand Rapids, MI) και YELLOW CAB COOPERATIVE (Σαν Φρανσίσκο, CA) έδωσαν στους εργαζομένους τους την αξιοπρέπεια ενός μισθού με τον οποίο μπορούν να ζήσουν, αναπτύσσοντας τις δικές τους εφαρμογές ταξί.

Η MIDATA, ένας ελβετικός «συνεταιρισμός δεδομένων για την υγεία», δημιούργησε μια βάση ανταλλαγής δεδομένων, η οποία θα φιλοξενεί με ασφάλεια τα ιατρικά αρχεία των μελών-χρηστών. Με την ενσωμάτωση αυτών των παραδοσιακών δεδομένων υγείας με τις αναδυόμενες ροές δεδομένων από τις συσκευές FitBit και τις προσωπικές υπηρεσίες γονιδιώματος, η MiData στοχεύει να ανταγωνιστεί τους κερδοσκοπικούς μεσίτες δεδομένων και τελικά να επιστρέψει τον έλεγχο και τη δημιουργία εσόδων από τα προσωπικά δεδομένα σε εκείνους που την παράγουν.

Καθώς ορισμένα έργα ανοιχτού κώδικα δυσκολεύονται να πληρώσουν μια εξειδικευμένη ομάδα ανάπτυξης, η πλατφόρμα χρηματοδότησης GRATIPAY παρέχει μια δωρεάν υποδομή υποβοηθούμενης συνδρομής για προγραμματιστές τέτοιων επιχειρήσεων. Η Gratipay παρέχει συναλλαγές με πιστωτικές κάρτες, αφαιρώντας μόνο τα τέλη επεξεργασίας από τις συνδρομές των χρηστών. Εργαλεία όπως το Gratipay βρίσκονται στον πυρήνα του οικοσυστήματος συνεργατικών πλατφορμών συνεργασίας. Επιταχύνουν το έργο άλλων έργων.

Επίλογος

Το Διαδίκτυο πρέπει να ανήκει σε όλους και να λειτουργεί διαφορετικά. Τα πειράματα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη δείχνουν ότι ένα παγκόσμιο οικοσύστημα συνεταιρισμών και συνδικάτων, σε συνεργασία με κινήματα όπως του Ελεύθερου Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα, μπορεί να αντισταθεί στη συγκέντρωση του πλούτου και να καταπολεμήσει την ανασφάλεια των εργαζομένων στην σημερινή οικονομία του “ο νικητής τα παίρνει όλα”. Η «sharing economy» είναι πιο ευάλωτη από ό, τι φαίνεται. Οι νέες συμμαχίες για την υποστήριξη της οικονομίας των συνεργατικών πλατφορμών κερδίζουν δυναμική. Το μέλλον μπορεί να είναι συνεργατικό και περιλαμβάνει όλους μας.

Πηγή: OPENBUSINESS.ELLAK.GR