«Ευρωμεταρρύθμιση» για τα Πνευματικά Δικαιώματα: οι αρνητικές επιπτώσεις του Άρθρου 17 στις Νεοφυείς Επιχειρήσεις

«Ευρωμεταρρύθμιση» για τα Πνευματικά Δικαιώματα: οι αρνητικές επιπτώσεις του Άρθρου 17 (πρώην 13) στις Νεοφυείς Επιχειρήσεις. Άρθρο του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΖΩΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ στο ALONGHARDLOOK.WORDPRESS.COM

Στα προηγούμενα άρθρα μου έχω ήδη εξηγήσει τις επιπτώσεις που θα έχει η οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα πνευματικά δικαιώματα στην ελευθερία του Τύπου και στην ελευθερία του λόγου και της έκφρασης. Έχω εξηγήσει ότι υποδουλώνει τους μικρούς δημιουργούς στους μεσάζοντες: εκδότες, εισπρακτικές εταιρείες, αλλά και μας εκθέτει όλους στις ορέξεις του κάθε εκβιαστή που, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι δεν υπάρχει ποτέ καμία απολύτως κύρωση για όσους κατά συρροή, κατ’ εξακολούθηση και κατ’ επάγγελμα υποβάλλουν ψευδείς και καταχρηστικές καταγγελίες προσβολής πνευματικής ιδιοκτησίας, συχνά με σκοπό την απόκρυψη από το κοινό αρνητικών κριτικών.

Αυτή τη φορά θ’ ασχοληθώ με τις συνέπειες αυτής της οδηγίας πάνω στις νεοφυείς (start-up) επιχειρήσεις, τις οποίες η επίσημη ρητορική της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσιάζει ως προτεραιότητά της και ως κινητήριο δύναμη για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, θ’ ασχοληθώ με τις νεοφυείς επιχειρήσεις του χώρου της Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ). Ως πηγή μου θα χρησιμοποιήσω ένα πολύ χρήσιμο infographic της ALLIED FOR STARTUPS, το οποίο μπορείτε να δείτε και να κατεβάσετε ΕΔΩ.  Επίσης, μπορείτε να δείτε ΕΔΩ την ανακοίνωσή τους για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου.

Υπενθυμίζω τα εξής βασικά στοιχεία του άρθρου 17 (πρώην άρθρο 13 – στο infographic αναφέρεται ως «άρθρο 13»):

• Μέχρι τώρα, υπόλογος για τη δημοσίευση στο ίντερνετ υλικού που παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα τρίτων ήταν αυτός που το ανέβαζε. Με το άρθρο 17, υπόλογος είναι η επιχείρηση που λειτουργεί τη διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία ανεβάζει ο χρήστης αυτό το περιεχόμενο.

• Για να ανεβάσει ένας χρήστης περιεχόμενο που αποτελεί ή περιέχει (ή ενδέχεται να αποτελεί ή να περιέχει) πνευματική ιδιοκτησία τρίτων, πρέπει ο πάροχος να έχει εξασφαλίσει εκ των προτέρων την άδεια του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων – ακόμη κι αν το περιεχόμενο αυτό είναι δημιουργία (πρωτότυπη ή εμπνευσμένη από κάτι υπάρχον) του χρήστη που το ανεβάζει. Αλλιώς, οφείλει να εγκαταστήσει φίλτρα που θα ανιχνεύουν τέτοιο περιεχόμενο και θα αποτρέπουν τη δημοσίευσή του ή το διαμοιρασμό του (sharing).

• Λόγω της πολύ μεγάλης ποικιλίας των διαύλων διά των οποίων μπορείτε να διαμοιραστείτε περιεχόμενο που αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία τρίτων (π.χ. ως συνημμένο σε email, ως κείμενο ενσωματωμένο σε ένα email ή προσωπικό μήνυμα), και λόγω του ότι δεν αναφέρεται πουθενά καμία εξαίρεση, υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα να καταλήξουμε στο εξής σενάριο: τα φίλτρα να ελέγχουν τι πάτε να γράψετε, ακόμη και στις ιδιωτικές ή εταιρικές σας επικοινωνίες. Αυτό, σε συνδυασμό με τις προβλέψεις του άρθρου 15 (πρώην 11), υπάρχει πολύ σοβαρός κίνδυνος να οδηγήσει στο να σας απαγορεύεται η αποστολή email στα οποία περιέχονται φράσεις ή σειρές λέξεων που τυχαίνει να είναι όμοιες με κάποιο κείμενο που έγραψε κάποιος, κάπου, κάποτε και καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα.

• Αν σας ακούγεται παράλογο, δε σας αδικώ. Είναι εντελώς παράλογο. Δυστυχώς όμως, αυτή είναι η ως τώρα νομική προσέγγιση για τα πνευματικά δικαιώματα και το άρθρο 17 επιδεινώνει πολύ την κατάσταση. Σημειώνω ότι η χώρα που απαιτούσε τα φίλτρα λογοκρισίας (γιατί περί λογοκρισίας πρόκειται) είναι η Γαλλία, τις απαιτήσεις της οποίας δέχτηκε (όπως ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ η Frankfurter Allgemeine Zeitung) η Γερμανία ως αποτέλεσμα μεταξύ τους συμφωνίας: Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΘΑ ΣΤΗΡΙΖΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 17 ΚΑΙ Η ΓΑΛΛΙΑ ΘΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΓΩΓΟΥ NORD STREAM 2. Ένα επιεικώς απαράδεκτο παζάρι στο οποίο θυσιάστηκαν οι ατομικές μας ελευθερίες, με άλλα λόγια.

Ανέφερα όμως προηγουμένως ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζει τις start-ups, και μάλιστα αυτές της Πληροφορικής, ούτε λίγο ούτε πολύ «ατμομηχανή της καινοτομίας», «κινητήριο δύναμη της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας» κλπ. Θα μείνουν άραγε ανεπηρέαστες από το άρθρο 17; Οι υπέρμαχοί του ισχυρίζονται πως δε θα τις επηρεάσει καθόλου, γιατί «υπάρχουν εξαιρέσεις». Η αλήθεια όμως είναι τελείως διαφορετική. Ας δούμε τις «εξαιρέσεις»:

Αν μια νεοφυής επιχείρηση που φιλοξενεί υλικό που ανεβάζουν οι χρήστες της:

• Έχει ηλικία κάτω των τριών ετών, και
• ετήσιο τζίρο κάτω από 10 (δέκα) εκατομμύρια ευρώ, και
• δέχεται λιγότερους από 5 (πέντε) εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως,

εξαιρείται της υποχρέωσης αγοράς αδειών για ό,τι καλύπτεται αυτή τη στιγμή από πνευματικά δικαιώματα στον κόσμο ή εγκατάστασης φίλτρων που θα παρέχονται από το ολιγοπώλιο Alphabet (μητρική της Google), Facebook, Audible Magic. Αν πάψει να ισχύει οποιαδήποτε από τις τρεις αυτές προαναφερθείσες συνθήκες, καθίσταται αυτομάτως υπόχρεη.

Έχοντας αυτά υπόψη, ας δούμε λίγο το infographic της Allied for Startups ως εικόνα κι ας εξετάσουμε αμέσως μετά τα τρία παραδείγματα που παραθέτει.

Τρεις χαρακτηριστικοί τρόποι με τους οποίους το άρθρο 17 (πρώην 13) της νέας οδηγίας της Ε.Ε. για τα πνευματικά δικαιώματα θα επηρεάσει αρνητικά τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Η εικόνα ανοίγει σε πλήρες μέγεθος σε νέα καρτέλα. Πηγή: ALLIED FOR STARTUPS

Περίπτωση 1η: ImagineDish

Η IMAGINEDISH είναι μια πλατφόρμα που τη λειτουργεί μονάχα ο ιδιοκτήτης της και επιτρέπει στους λάτρεις του καλού φαγητού να διαμοιράζονται φωτογραφίες γευμάτων και να ανακαλύπτουν νέα εστιατόρια και συνταγές. Τον Ιανουάριο του 2019 η εταιρεία έκλεισε τα τρία χρόνια λειτουργίας. Οι χρήστες ανεβάζουν φωτογραφίες που παράγουν οι ίδιοι (user-generated content). Ωστόσο, με το άρθρο 17 (πρώην 13):

• Η ImagineDish είναι άμεσα υπόλογη σε όποιον ισχυριστεί (αληθώς ή ψευδώς – η ψευδής καταγγελία δεν τιμωρείται) ότι αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του μια φωτογραφία που ανέβασε ένας χρήστης της.
• Επειδή είναι ηλικίας άνω των τριών ετών, εμπίπτει στις υποχρεώσεις του άρθρου 17.
• Είναι μια πολύ μικρή εταιρεία, με ελάχιστο προσωπικό. Η συμμόρφωση με αυτό το άρθρο απαιτεί πανάκριβα φίλτρα, μεγάλα κεφάλαια για αγορές αδειών, καθώς και μια στρατιά δικηγόρων.
• Κινδυνεύει με εξαναγκασμό σε κλείσιμο λόγω της νομικής αβεβαιότητας στην οποία τη ρίχνουν με τόση ανευθυνότητα οι εισηγητές του επίμαχου άρθρου.
• Δημιουργείται αντικίνητρο για τη διατήρηση της επιχείρησης μετά την τριετία, καθώς ουσιαστικά τιμωρείται η λειτουργία ευρωπαϊκών μικρών-μικρομεσαίων επιχειρήσεων ΤΠΕ ηλικίας άνω των τριών ετών.

Περίπτωση 2η: MuseScore

Το MUSESCORE είναι βελγικό λογισμικό για γράψιμο, παίξιμο και εκτύπωσης μουσικής γραφής (δηλαδή παρτιτούρες). Αναπτύσσεται από μια δημιουργική κοινότητα, αυτοχρηματοδοτούμενη, και έχει πάνω από 5 εκατομμύρια χρήστες. Ήδη, βάσει των νόμων που έχουν προηγηθεί, οι χρήστες δεν έχουν δικαίωμα να ανεβάσουν παρτιτούρες μουσικών έργων που καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα (άρα δεν έχουν δικαίωμα να δείξουν σε άλλους πώς να παίξουν, π.χ., το τελευταίο hit των Madrugada). Επίσης, συμμορφούμενη με την κείμενη νομοθεσία, εφαρμόζει πολιτική «NOTICE AND STAY DOWN», δηλαδή, άπαξ και έχει ενημερωθεί πως μια παρτιτούρα που ανέβηκε στην πλατφόρμα της παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα κάποιου, όχι απλά την αφαιρεί, αλλά αποτρέπει και το εκ νέου ανέβασμα της ίδιας ή το ανέβασμα άλλης παρτιτούρας για το ίδιο κομμάτι. Με το άρθρο 17 (πρώην 13):

• Είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει φίλτρα που να «κόβουν» το «παράνομο» υλικό. Ωστόσο, δεν υπάρχουν φίλτρα για παρτιτούρες, όπως επίσης δεν υπάρχουν φίλτρα για διάφορα άλλα είδη περιεχομένου.
• Η ανάπτυξη φίλτρων αναγνώρισης «παράνομου» υλικού για περιπτώσεις που δεν καλύπτονται ήδη είναι εξόχως δαπανηρή: Η GOOGLE ΞΟΔΕΨΕ, ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΕΤΟΣ 2018, 100 (ΕΚΑΤΟ) ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΔΟΛΑΡΙΑ ΗΠΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΙΛΤΡΟ CONTENT ID ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΣΤΟ YOUTUBE.
• Μια μικρή εταιρεία δε μπορεί σε καμία περίπτωση να ανταπεξέλθει στο κόστος ανάπτυξης (είτε με δικό της προσωπικό είτε με ανάθεση σε τρίτους) τέτοιων τεχνολογιών.
• Οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και οι κοινότητες δημιουργών σαν τη MuseScore, κινδυνεύουν με κλείσιμο, καθώς δε θα μπορέσουν ποτέ – για οικονομικούς κυρίως λόγους – να συμμορφωθούν με κανόνες που γράφτηκαν από εκπροσώπους τεραστίων εταρειών για τεράστιες εταιρείες.

Περίπτωση 3η: CGTrader

Η CGTRADER είναι μια crowdsourced πλατφόρμα-αγορά τρισδιάστατων μοντέλων για χρήση σε τρισδιάστατες εκτυπώσεις, αρχιτεκτονική απεικόνιση, τρισδιάστατα παιχνίδια και εικονικούς κόσμους, κ.α. Τα έσοδά της είναι λίγο κάτω από τα δέκα εκατομμύρια ευρώ. ΈΛΑΒΕ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟ 2017 ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «EUROSTARS». Με το άρθρο 17 (πρώην 13):

• Εισάγεται άνω όριο εσόδων για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Όσες το ξεπεράσουν, τιμωρούνται με την υποχρέωση εισαγωγής ενός τεράστιου λειτουργικού κόστους (φίλτρα/άδειες πνευματικών δικαιωμάτων). Αυτό αποτελεί αντικίνητρο για την ανάπτυξή τους. 
• Παρεμποδίζεται η προσέλκυση επενδυτών για τις ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις.
• Εξακολουθεί να ισχύει η τεχνική αδυναμία φιλτραρίσματος – δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή φίλτρα για τρισδιάστατα μοντέλα, κι έτσι καλείται η CGTrader (αλλά και οι ανταγωνιστές της, όπως η Turbosquid κ.α.) να καταβάλει τεράστια χρηματικά ποσά για την ανάπτυξή τους.

Επιπλέον, όπως είδαμε από τις προηγούμενες περιπτώσεις, με το άρθρο 17 (πρώην 13):

• Εισάγεται ημερομηνία λήξης για τη νεοφυή επιχείρηση – άπαξ και η επιχείρηση γίνει τριών ετών, αυτομάτως τιμωρείται με την αυθαίρετη εισαγωγή αυτού του απαράδεκτα υψηλού λειτουργικού κόστους, και ο επιχειρηματίας έχει κάθε λόγο είτε να την πουλήσει σε κάποια μονοπωλιακή εταιρεία του κλάδου είτε να την κλείσει.
• Εισάγεται άνω όριο δημοτικότητας για την επιχείρηση. Άπαξ κι η υπηρεσία της έγινε πολύ δημοφιλής, αυτομάτως τιμωρείται με την αυθαίρετη εισαγωγή αυτού του απαράδεκτα υψηλού λειτουργικού κόστους.
• Με απλά λόγια: το άρθρο 17 (πρώην 13) ευνοεί σκανδαλωδώς τις πολύ μεγάλες, ήδη υπάρχουσες εταιρείες ΤΠΕ και οδηγεί στο θάνατο κάθε φιλόδοξο ευρωπαϊκό επιχειρηματικό σχήμα. Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα ενισχυθούν και θα απολαμβάνουν ολιγοπωλιακή-μονοπωλιακή θέση σε μια δέσμια αγορά και θα δημιουργηθούν καρτέλ.

Είναι εξαιρετικά απογοητευτικό το ότι, για να προστατευτεί το ξεπερασμένο, απεχθές για το κοινό και τους καλλιτέχνες, επιχειρηματικό μοντέλο των μεγαλοεκδοτών και των εισπρακτικών εταιρειών τύπου ΑΕΠΙ, η Κομισιόν επέλεξε να θυσιάσει τις ευρωπαϊκές νεοφυείς και μικρές-μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου των ΤΠΕ. Απογοητευτικό επίσης είναι ότι βρέθηκε πλειοψηφία στο Ευρωκοινοβούλιο που συμφώνησε με αυτό. Αλλά τίποτα από αυτά δεν είναι το χειρότερο, για όσους από εμάς έχουμε κάποια εξοικείωση με τον τρόπο λειτουργίας των ενωσιακών θεσμών.

Το χειρότερο και πιο απογοητευτικό είναι η πλήρης απουσία των εγχώριων φορέων που ισχυρίζονται ότι προωθούν την «αριστεία» και την επιχειρηματικότητα (και μάλιστα τη νεοφυή) και παρέχουν πληροφόρηση και συμβουλευτική στους νέους και φιλόδοξους επιχειρηματίες. Δεν άκουσε κανείς τους το παραμικρό; Δε διάβασε κανένα στέλεχος αυτών των φορέων τις προειδοποιήσεις που κοινοποιούσαν εδώ και πολλούς μήνες οι αντίστοιχοι ευρωπαϊκοί οργανισμοί; Δεν ένιωσε κανένας την ανάγκη να παρέμβει στην κυβέρνηση, να δώσει μια συνέντευξη Τύπου, να στείλει ανοιχτές επιστολές, να ενημερώσει τις υπάρχουσες επιχειρήσεις για τους κινδύνους αυτού του άρθρου; Ούτε οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας που κόπτονται για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία πήραν είδηση το παραμικρό;

Πηγή άρθρου: ALONGHARDLOOK.WORDPRESS.COM