Eπανεξετάζοντας την Έξυπνη Πόλη. Του Nick Srnicek

Το άρθρο ‘Eπανεξετάζοντας την Έξυπνη Πόλη’ του NICK SRNICEK δημοσιεύτηκε αρχικά στο BARCELONA METROPOLIS. Η ελληνική μετάφραση είναι της ΜΑΡΙΑ ΒΑΣΙΛΑΚΗ στο CITYBRANDING.GR 

Η υποδομή της πόλης προσφέρει σημαντικές νέες ευκαιρίες κέρδους και εξουσίας, γεγονός που τις καθιστά ιδιαίτερα επιθυμητές για ιδιωτικές πλατφόρμες όπως το Google, το Uber και το Baidu. Το τελικό αποτέλεσμα της ανάπτυξης των επιχειρηματικών μοντέλων που βασίζονται στην εξαγωγή δεδομένων είναι ένας αστικός χώρος που σχεδιάστηκε από και για τα δεδομένα και τα κέρδη των σημερινών μονοπωλίων πλατφόρμας. Η Βαρκελώνη, με το project DECODE, κάνει εντυπωσιακές προσπάθειες για να επανεξετάσει την έξυπνη πόλη από την πλευρά των πολιτών.

Το 2007 συνέβη ένα σημαντικό γεγονός: για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε αστικό χώρο. [1] Οι πόλεις έχουν γίνει το πρωταρχικό περιβάλλον της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς η μετανάστευση από αγροτικές περιοχές σε αστικές, έχει κερδίσει δυναμική σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή η τάση συνοδεύεται από την άφιξη ενός νέου και ολοένα πιο κυρίαρχου επιχειρηματικού μοντέλου: την πλατφόρμα. Ενώ η πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας ήταν γεμάτη ελπίδες γύρω από τις ευκαιρίες που προσφέρει το Web 2.0 και η νέα σχέση του με τους χρήστες, τα επόμενα χρόνια το όνειρο ενός ανοιχτού διαδικτύου περιορίζεται όλο και περισσότερο στις ιδιωτικοποιημένες πλατφόρμες.

Αυτές οι πλατφόρμες είναι ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο που βασίζεται στη διαμεσολάβηση – φέρνει σε επαφή διαφορετικές ομάδες ανθρώπων και τους επιτρέπει να αλληλεπιδρούν με διάφορους τρόπους.

Το Facebook, για παράδειγμα, συγκεντρώνει χρήστες, διαφημιζόμενους, προγραμματιστές και εταιρείες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα για να δημιουργήσουν προφίλ, διαφημίσεις, εφαρμογές και σελίδες  και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με αμέτρητους τρόπους.
Ομοίως, η πλατφόρμα Uber συνδέει τους επιβάτες και τους οδηγούς. 

Μια σημαντική πτυχή αυτών των  επιχειρηματικών μοντέλων είναι ότι, τοποθετώντας τα μεταξύ διαφορετικών ομάδων, αναλαμβάνουν κομβικό ρόλο στην καταγραφή και εξαγωγή δεδομένων σχετικά με τις συμπεριφορές αυτών των ομάδων. Όλα όσα συμβαίνουν στην πλατφόρμα χρησιμοποιούνται σε μια οικονομία που καθοδηγείται όλο και περισσότερο από δεδομένα. Η θέση αυτή προσφέρει ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ωστόσο, για να παραμείνουν στην πρώτη θέση, οι εταιρείες αυτές πρέπει να εξαγάγουν όλο και περισσότερα δεδομένα. Και δεδομένου ότι δεν είναι ποτέ σίγουρες ποια δεδομένα μπορούν να γίνουν σημαντικά στο μέλλον, οι φιλοδοξίες τους να καταγράφουν δεδομένα δεν έχουν  όρια. Αυτή η ακόρεστη επιθυμία για περισσότερα δεδομένα είναι βασική για αυτές τις εταιρείες και θεμελιώδης για την κατανόηση των ενεργειών τους.

Τα τελευταία χρόνια έχουν συνδυαστεί  οι τάσεις για μεγαλύτερη αστικοποίηση και πιο εκτεταμένες πλατφόρμες. Πλατφόρμες που εδώ και αρκετό καιρό, προσφέρουν μια ποικιλία αστικών υπηρεσιών – εφαρμογές χαρτογράφησης, μετακινήσεις με κοινή χρήση αυτοκινήτου, κοινόχρηστα ποδήλατα και συστήματα εφοδιαστικής, για να αναφέρουμε μερικά μόνο. 

Οι εταιρείες τεχνολογίας αρχίζουν να συνάπτουν συμφωνίες για να χρησιμοποιήσουν τις πόλεις ως βάση δοκιμών για τα προγράμματα οδήγησης αυτοκινήτων χωρίς οδηγό. 

Η Uber, για παράδειγμα, έχει συνάψει συμφωνίες με την Αριζόνα και το Πίτσμπουργκ για τη λειτουργία αυτοκινήτων χωρίς οδηγό, ενώ η Baidu έχει συνάψει συμφωνίες για να πειραματιστεί με τη νέα τεχνολογία στο Πεκίνο. Επιπλέον, εφαρμόζονται συστήματα επιτήρησης βασισμένα στην αυτοματοποιημένη μάθηση σε όλο τον κόσμο. Πρόσφατα, τα εργαστήρια της Sidewalk της Google συνεργάστηκαν με την πόλη του Τορόντο για να πειραματιστούν στον επανασχεδιασμό της περιοχής της λίμνης, ακολουθώντας το μοντέλο της έξυπνης πόλης. Όλα αυτά τα πειράματα είναι οι πρώτες πολεμικές στρατηγικές μεταξύ των πλατφορμών για το αστικό μέλλον. [2]

Επειδή είναι το πιο φιλόδοξο και γνωστό project, η συνεργασία μεταξύ Toronto και Sidewalk Labs είναι η πρωτοβουλία που προβάλλει καλύτερα τη στρατηγική αυτών των project. Η αναγέννηση της παράκτιας περιοχής της λίμνης που προτείνει η Google, ενσωματώνει δρόμους που έχουν σχεδιαστεί για οχήματα χωρίς οδηγό, με εξ αρχής ολοκληρωμένη συνδεσιμότητα, θερμικό δίκτυο, σπονδυλωτές κατοικίες και μια ολόκληρη σειρά υπηρεσιών με βάση τα δεδομένα.[3] Ο στόχος σε αυτή την περίπτωση είναι, όπως σημειώνει ο Evgeny Morozov, τίποτα λιγότερο από εταιρείες όπως η Google να γίνουν η ψηφιακή πλατφόρμα για την υπόλοιπη πόλη. [4]

Οι πόλεις επαναπροσδιορίζονται, κυριολεκτικά, ως προέκταση του συστήματος εξαγωγής δεδομένων των μεγαλύτερων πλατφορμών.[5]  Στόχος είναι να τοποθετηθούν στο αστικό τοπίο κατά τρόπο που να τους επιτρέπεται η συλλογή δεδομένων από τους ρυθμούς και τις ροές της καθημερινής ζωής. Όσον αφορά τις ανησυχίες σε τοπικό επίπεδο σχετικά με τα χαρακτηριστικά  και την έκταση αυτής της συλλογής δεδομένων έχουν αντιμετωπιστεί ως επί το πλείστον με απροθυμία από το project.[6]

 [1] “Urban Population (% of Total).” The World Bank
 [2] We  might also add here Amazon’s pitting of cities against each

other in  local government’s desperate attempts to land Amazon’s second

 headquarters, or look to the entirely new cities in China being built 

from the ground up to be ‘smart’.
 [3] Sidewalk Labs, “Project Vision.”
 [4] Morozov, “Google’s Plan to Revolutionise Cities Is a Takeover in All but Name.”
 [5] GoogleTechTalks, Sidewalk Labs.
 [6] “More Info Sought on Sidewalk Labs’ Proposed Waterfront Neighbourhood.”

Ο αγώνας για παγκόσμια κυριαρχία
 

«Κάθε εταιρεία που ελπίζει να ανταγωνιστεί σήμερα σε Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) χρειάζεται πρόσβαση σε όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα. Πρόκειται για μια ανελέητη κούρσα στην οποία όλα αξίζουν , ώστε να μετατραπεί μια εταιρία  κυρίαρχη στον κόσμο της ΤΝ. »   Τα οφέλη για την Google ως εταιρεία δεδομένων (και σαφώς πρώτη στην ΤΝ) είναι προφανή. Δεδομένου ότι η σύγχρονη μηχανική μάθηση απαιτεί τεράστιες ποσότητες δεδομένων – και, στην πραγματικότητα, βελτιώνει τα διαθέσιμα δεδομένα – κάθε εταιρεία που ευελπιστεί να ανταγωνιστεί στην ΤΝ χρειάζεται πρόσβαση σε όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα. Τα όλο και περισσότερα δεδομένα θα επιτρέψουν στην Google να δημιουργήσει νέες υπηρεσίες και προϊόντα, να βελτιώσει τις υπάρχουσες υπηρεσίες και να βελτιώσει τους αλγόριθμους ώστε να ξεπεράσει τους ανταγωνιστές της. Είναι ένας ανελέητος αγώνας για να γίνει η κυρίαρχη εταιρεία ΤΝ στον κόσμο. 

Μια κρίσιμη πτυχή είναι επίσης μια γεωπολιτική παράμετρος, καθώς οι κινεζικές πλατφόρμες έχουν ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των Αμερικανών ομολόγων τους. 

Ενώ οι αμερικανικές πλατφόρμες έχουν κατασκευαστεί από υπηρεσίες βασισμένες στο Internet και έχουν επεκταθεί από εκεί, οι κινεζικές πλατφόρμες έχουν μια πολύ βαθύτερη και γρηγορότερη ενσωμάτωση με τις offline αλληλεπιδράσεις. [1] 

Στην Κίνα, για παράδειγμα, οι πληρωμές μέσω κινητών συσκευών είναι σχεδόν πανταχού παρούσες και χρησιμοποιούνται πολύ περισσότερο από ό, τι στην Αμερική ή την Ευρώπη. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι καθημερινές οικονομικές συναλλαγές συλλέγονται και καταγράφονται από πλατφόρμες όπως η Alipay και η Ten Pay με τρόπους που η Apple Pay και η Android Pay μπορούν μόνο να ονειρευτούν.

Ομοίως, οι επονομαζόμενες super-apps, όπως το WeChat συνδέουν τις κινητές πληρωμές, τις κρατήσεις εστιατορίων, τα ραντεβού γιατρών, την παράδοση τροφίμων, την κοινή χρήση ποδηλάτων και ούτω καθεξής σε μια ενιαία εφαρμογή – παρέχοντας στις εταιρείες όπως η Tencent απαράμιλλη πρόσβαση στην ζωή των κινέζων πολιτών.

 Αντίθετα, οι αμερικανικές πλατφόρμες στερούνται το βάθος και την έκταση αυτών των πληροφοριών. Η ψηφιοποίηση των offline υπηρεσιών μόλις τώρα αρχίζει στον δυτικό κόσμο και η υιοθέτησή τους είναι αργή σε πολλές περιπτώσεις. Αντίθετα, οι δυτικές πλατφόρμες εξαρτώνται από τα κοινωνικά μέσα ή τις μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο για να ομαδοποιήσουν τα προφίλ των χρηστών. Η πλατφορμοποίηση της πόλης υπόσχεται να τα αλλάξει όλα αυτά, ενσωματώνοντας στον αστικό ιστό την ίδια διαδικασία άντλησης δεδομένων που βρίσκεται στις διαδικτυακές πλατφόρμες.

Αλλά υπάρχει κι ένας τρίτος λόγος, πέρα ​​από την άντληση δεδομένων και τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό, για τον οποίο σήμερα οι πλατφόρμες επιδιώκουν την πρόσβαση στην υποδομή της πόλης. Η υποδομή της πόλης προσφέρει σημαντικές νέες ευκαιρίες κέρδους και εξουσίας. Ενώ εταιρείες όπως η Google και το Facebook φαίνονται παντοδύναμες σήμερα, η αλήθεια είναι ότι στηρίζονται στον τομέα της διαφήμισης (η Google είχε το 86% και το Facebook το 99% των συνολικών εσόδων της διαφήμισης στο 3ο τρίμηνο 2018),[2]  και η  διαφημιστική βιομηχανία είναι σχετικά μικρή σε σύγκριση με την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία. 

Αντίθετα, τα ακίνητα και οι ενεργειακές υποδομές της πόλης προσφέρουν τεράστιους νέους τομείς για να εμπλακούν οι εταιρείες πλατφόρμας.[3] Εάν η Google μπορεί να κερδίσει χρήματα από αυτούς τους τομείς και τους υπάρχοντες σημαντικούς παίκτες τους, τότε η εύθραυστη εξάρτηση της Google από τις ιδιοτροπίες μιας μικρής διαφημιστικής αγοράς μπορεί να αρχίσει να εξαφανίζεται.

Το τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ένας αστικός χώρος που δεν έχει σχεδιαστεί από και για τους ανθρώπους, αλλά έχει σχεδιαστεί από και για τα δεδομένα και τα κερδοσκοπικά συμφέροντα των υφιστάμενων μονοπωλίων πλατφόρμας. 

Ο  Jamie Powell αναρωτιέται: «Ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός διαφοροποιημένου πληθυσμού ή χρησιμεύει για να συλλέγονται καλύτερες πληροφορίες σχετικά με τη συμπεριφορά;»[4] Δεν αποτελεί βελτίωση της ελευθερίας από κάτω προς τα πάνω, αλλά πρόκειται για μια στοχευμένη στρατηγική των πλατφορμών, (η οποία διευκολύνεται και από τις κυβερνήσεις) για να μετατρέψει τους κατοίκους των πόλεων σε εργοστάσια δεδομένων.

Ποια είναι η εναλλακτική λύση; Μια λύση θα μπορούσε απλώς να απορρίψει απόλυτα τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και των μαζικών δεδομένων. 

Αντί να μεταμορφώσουμε τις πόλεις με την τελευταία τεχνολογία, θα μπορούσαμε να επικεντρωθούμε σε απλούστερες και πιο παραδοσιακές προσεγγίσεις.
Αυτή η λύση έχει το πλεονέκτημα μιας απλής απάντησης: πλήρης απόρριψη της τεχνολογίας. Συνεπάγεται επίσης την εγκατάλειψη των ευκαιριών που προσφέρουν αυτές οι νέες τεχνολογίες. Δεν πρέπει να αφήσουμε τον καπιταλισμό της πλατφόρμας να μονοπωλήσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη συσσώρευση κεφαλαίου και την άντληση δεδομένων.

[1] Lee, AI Superpowers, 56.

[2] Source: 10-K filings

[3]  Healthcare is the other major industry that platforms like Google, Amazon, and Microsoft are entering into. Amazon has also been eager to get a chunk of the large government procurement contracts for military purposes, such as providing the Central Intelligence Agency (CIA) with cloud computing and providing Immigration and Customs Enforcement (ICE) with surveillance tools.

[4] Powell, “Embracing Waterfront Google-Fication in Toronto.”

Επαναπροσδιορίστε την έξυπνη πόλη

Η Βαρκελώνη παρουσιάζει μια διαφορετική εναλλακτική λύση, με τις προσπάθειες του project DECODE να επανεξετάσει την έξυπνη πόλη από την πλευρά των πολιτών. Εδώ βλέπουμε εντυπωσιακές προσπάθειες για να δώσουμε το λόγο στους ανθρώπους για τα δεδομένα τους, αλλά και για να γίνουν έργα που επηρεάζουν και ωφελούν σημαντικά την καθημερινή τους ζωή. Αναμφισβήτητα υπάρχουν πολλά να μάθουμε από αυτό το πείραμα. Υπάρχει όμως και ένα ενδιαφέρον μοντέλο, αν και κάπως πιο παραδοσιακό, που προέρχεται από τη βρετανική πόλη Preston, το οποίο επιστρέφει στα ιδανικά του «municipal socialism». Μπορεί να είναι κερδοφόρο να συλλάβουμε από κοινού τα δύο μοντέλα – της Βαρκελώνης και του Preston – για να σκεφτούμε πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια έξυπνη πόλη για τους ανθρώπους, προσανατολισμένη προς μεγαλύτερες διαρθρωτικές αλλαγές.

Στο επίκεντρο του μοντέλου Preston είναι η ιδέα της δημιουργίας πλούτου της κοινότητας, με στόχο να χρησιμοποιήσει και να αναπτύξει τους  τοπικούς πόρους, αντί να στηρίζεται σε μεγάλα μονοπώλια όπως η Google. Σημαντική είναι η σύναψη συνεργασιών  μεταξύ της κυβέρνησης και των «αμετακίνητων ιδρυμάτων», δηλαδή τα μεγάλα τοπικά ιδρύματα που είναι απίθανο να εγκαταλείψουν την πόλη (νοσοκομεία, πανεπιστήμια, μουσεία και άλλα πολιτιστικά κέντρα κ.ο.κ.).[1]  Το πρώτο βήμα του προτύπου Preston είναι να επιτύχει, ώστε τα εν λόγω ιδρύματα να πραγματοποιούν το μεγαλύτερο ποσοστό των προμηθειών τους στους τοπικούς προμηθευτές. Με αυτόν τον τρόπο, αντί να μπαίνουν τα χρήματα στα τσέπη του Larry Page ή του Sergey Brin, η αγοραστική δύναμη αυτών των ιδρυμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην ανάπτυξη τοπικών εναλλακτικών λύσεων.

Η πόλη Preston έχει χρησιμοποιήσει ένα τέτοιο μοντέλο για να αναζωογονηθεί (και παρεμπιπτόντως, να γίνει η πόλη που έχει βελτιωθεί περισσότερο στη Μ. Βρετανία),[2] παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχει επικεντρωθεί σε αρκετά παραδοσιακές επιχειρήσεις. Ωστόσο, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς μια έξυπνη εκδοχή αυτής της διαδικασίας που στοχεύει στην ανάπτυξη της έξυπνης πόλης, με επικεφαλής τους κατοίκους της πόλης, και αποσκοπεί στην ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων απέναντι στην εικόνα άντλησης δεδομένων  της Google για την έξυπνη πόλη. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στους παρόχους έξυπνων υπηρεσιών της πόλης να αναπτυχθούν πολύ πιο γρήγορα και να προχωρήσουν πέρα ​​από τα μικρά σχέδια. 

Ο κίνδυνος σε όλα αυτά είναι το «τοπικό» να γίνει φετίχ (και υπάρχει βιβλιογραφία πάνω στη δημιουργία κοινοτικού πλούτου, αναφέροντας την τοπική κοινότητα ως απαλλαγμένη από προβλήματα). Είναι μια θέση που προσπαθεί αποτελεσματικά να οικοδομήσει έναν απομονωμένο  θύλακα του παγκόσμιου καπιταλισμού, ενώ συγχρόνως απαλείφει ή αρνείται τους  δεσμούς με το εξωτερικό. [3]

Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο κάθε σχέδιο σε επίπεδο Δήμου πρέπει επίσης να αποσκοπεί πέραν του τοπικού, σε περιφερειακό, κρατικό  και  διεθνές επίπεδο (και όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά). 

Οι βελτιώσεις σε τοπικό επίπεδο θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο ως αυτοσκοπός, αλλά και ως βήματα προς μια αλλαγή συνείδησης και συνεπώς σε μια ευρύτερη κοινωνική και οικονομική αλλαγή. 

Αυτό σημαίνει να οικοδομήσουμε σχέσεις με παρόμοιες πόλεις σε όλο τον κόσμο, να μοιραζόμαστε πόρους, να δημιουργούμε κοινά ψηφιακά αγαθά και να ελέγχουμε  την απορρόφηση από τα μονοπώλια πλατφόρμας. Επειδή περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού ζει σήμερα στις πόλεις, αυτές έχουν γίνει ένα κρίσιμο όργανο εξουσίας, και ένας χώρος από τον οποίο θα οικοδομηθεί ένας καλύτερος κόσμος. 

Η Βαρκελώνη και το Preston προσφέρουν βασικά μαθήματα για το πώς θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε.

[1] Hanna, Guinan, and Bilsborough, “The ‘Preston Model’ and the Modern Politics of Municipal Socialism.” [2] Partington, “Preston Named as Most Improved City in UK.” [3] Srnicek and Williams, Inventing the Future: Postcapitalism and a World Without Work.

References

• GoogleTechTalks. Sidewalk Labs: Reimagining the City as a Digital Platform.. Open in a new window
• Hanna, Thomas; Guinan, Joe, i Bilsborough, Joe. “The ‘Preston Model’ and the Modern Politics of Municipal Socialism», openDemocracy, 2018. . Open in a new window
• [1] Lee, AI Superpowers, 56.
• [2] Source: 10-K filings
• [3] Healthcare is the other major industry that platforms like Google, Amazon, and Microsoft are entering into. Amazon has also been eager to get a chunk of the large government procurement contracts for military purposes, such as providing the Central Intelligence Agency (CIA) with cloud computing and providing Immigration and Customs Enforcement (ICE) with surveillance tools.
• [4] Powell, “Embracing Waterfront Google-Fication in Toronto.”

• Lee, Kai-Fu.

Μετάφραση: Μαρία Βασιλάκη.

Πηγή: BARCELONA METROPOLIS , CITYBRANDING.GR