Συνέδριο ΠΑΝΔΟΙΚΟ για τον Χώρο και την Επεξεργασία Υγρών Αποβλήτων: το Θαλάσσιο Χωροταξικού είναι «αχαρτογράφητο» και χωρίς ουσιαστική εφαρμογή στην Ελλάδα!

Το 29^ο Συνέδριο του Πανελλήνιου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ) που διοργανώθηκε στη Ναύπακτο από  τις 22 έως τις 24 Νοεμβρίου 2019, με τη συνδιοργάνωση της ΚΕΔΕ, της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, του ΣΠΟΑΚ «ΑΡΙΩΝΑ» και του Δήμου Ναυπακτίας, είχε ως κεντρικό θέμα: «Θαλάσσιο Χωροταξικό. Επεξεργασία Υγρών Αποβλήτων. Θαλάσσιοι Αποδέκτες».

Στο συνέδριο συμμετείχαν ως σύνεδροι Δήμαρχοι, Αντιδήμαρχοι, Αντιπεριφερειάρχες, στελέχη της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, στελέχη των ΔΕΥΑ και των ΦοΔΣΑ, επιστήμονες,  μέλη οικολογικών οργανώσεων, στελέχη εταιρειών και απλοί πολίτες. Χαιρετισμό στο Συνέδριο, μέσω βίντεο, απηύθυνε ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Γ. Πατούλης. Σημαντική ήταν η συμβολή της ΚΕΔΕ στην επιτυχία του Συνεδρίου και εξαιρετική η φιλοξενία του Δήμου της όμορφης Ναυπάκτου.

Το πρώτο μέρος του Συνεδρίου είχε ως θέμα το Θαλάσσιο Χωροταξικό και τη Διαχείριση των Υγρών Αποβλήτων με αποδέκτη τη θάλασσα. Ειδικοί επιστήμονες και συγκεκριμένα οι Χάρης Κοκκώσης, Μάνος Δασενάκης, Σεραφείμ Πούλος και Γιώργος Νικόπουλος, αναφέρθηκαν στην Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία που διέπει τη θαλάσσια χωροταξία, τις προκλήσεις από τη μη εφαρμογή της και τα προβλήματα που δημιουργούνται εξ αυτού. Έγινε επίσης αναφορά στη συμβολή της ωκεανογραφικής γνώσης στη θαλάσσια χωροταξία και την αξία της χωροταξίας στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, με έμφαση στην περίπτωση των Δελφών. Ας σημειωθεί ότι το θέμα του θαλάσσιου χωροταξικού είναι «αχαρτογράφητο» και χωρίς ουσιαστική εφαρμογή στην Ελλάδα.  

 Στη συνέχεια του Συνεδρίου οι επιστήμονες Πέτρος Σαμαράς, Γιώργος Παπαπολυμέρου, Κώστας Φυτιάνος, Σάκης Κούγκολος, Σπύρος Κυρίτσης και Νίκος Μουργκογιάννης αναφέρθηκαν στη διάθεση υγρών αποβλήτων στις θάλασσες, τα προβλήματα και τις συνέπειες που υπάρχουν εξ αυτού, τα φυσικά συστήματα καθαρισμού υγρών αποβλήτων, τα λογισμικά συστήματα για την επαναχρησιμοποίησή τους, τα μικροπλαστικά στη θάλασσα και τις συνέπειες στην υγεία των έμβιων όντων, καθώς και την εκτίμηση της τοξικότητας στο νερό και τα υγρά απόβλητα.

Η συζήτηση στα πλαίσια του Συνεδρίου ήταν πλούσια και ζωηρή, με τους επιστήμονες να δίνουν απαντήσεις σε ερωτήματα που προέκυψαν. Όμως υπάρχει ανάγκη σχεδιασμού του χρόνου και του τόπου άσκησης ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη θάλασσα, προκειμένου για την προστασία της ενώ είναι απαραίτητο να υπάρξουν κανόνες έτσι ώστε οι όποιες επενδύσεις να μην επιβαρύνουν το θαλάσσιο περιβάλλον και να μη βλάπτουν τον τουρισμό. Επίσης η επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, ακόμα και σε μικρά αστικά κέντρα είναι μια απαραίτητη διαδικασία για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Στο Συνέδριο παρουσιάστηκαν επιστημονικές εισηγήσεις, κατατέθηκαν απόψεις φορέων της επιστημονικής κοινότητας, φορέων της αυτοδιοίκησης  και του οικολογικού κινήματος, ενώ παράλληλα αναπτύχθηκε πλούσιος διάλογος, μέσα από τον οποίο  προέκυψαν σημαντικά συμπεράσματα και αποφάσεις που επικεντρώνονται στα εξής.

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός (ΘΧΣ) του οποίου το πλαίσιο  θεσπίζεται με την οδηγία 2014/89/ΕΕ εντάσσεται στην ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ, που έχει ως στόχο να προαγάγει τη συντονισμένη και συνεπή λήψη αποφάσεων, με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή των κρατών-μελών, ιδίως σε οτιδήποτε αφορά τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές.

Ο ΘΧΣ οργανώνει τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές για να επιτευχθεί η σύνθεση οικολογικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραμέτρων με στόχο την προώθηση της αειφορίας. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκεται η αρμονική συνύπαρξη όλων των σχετικών δραστηριοτήτων και χρήσεων όπως είναι οι μεταφορές, η ναυτιλία, ο ενεργειακός τομέας, η εξόρυξη πρώτων υλών, ορυκτών και αδρανών υλικών, η αλιεία, η υδατοκαλλιέργεια και ο τουρισμός, καθώς και η διατήρηση, προστασία και βελτίωση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Οι ακτές έχουν ιδιαίτερη σημασία από την πλευρά των φυσικών οικοσυστημάτων και πόρων για την ανάπτυξη ανθρώπινων δραστηριοτήτων λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και πλεονεκτημάτων τους. Η Ευρωπαϊκή οδηγία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία μετά από τέσσερα χρόνια με τον νόμο 4546/2018 (ΦΕΚ 101/Α/12-6-2018). Παραμένει όμως ανοικτό το ζήτημα της αλληλεπίδρασης των περιφερειακών και των ειδικών χωροταξικών, σε σχέση με την εφαρμογή του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.

Για το βαθμό ρύπανσης του θαλάσσιου χώρου διαπιστώνεται ότι σε ένα δείγμα νερού ή υγρών αποβλήτων μπορούν να πραγματοποιηθούν 4 είδη αναλύσεων: Φυσικοχημικές αναλύσεις, Χημικές αναλύσεις, Μικροβιολογικές αναλύσεις και Οικοτοξικολογικές αναλύσεις. Η διαχείριση και επεξεργασία των αστικών λυμάτων γίνεται με την Οδηγία 91/271 της ΕΕ και έχει ενσωματωθεί στο περιβαλλοντικό δίκαιο της χώρας μας. Προβλέπει την κατασκευή και λειτουργία αποχετευτικών δικτύων και εγκαταστάσεων επεξεργασίας υγρών αποβλήτων σε πόλεις και οικισμούς, ανάλογα με τον πληθυσμό τους και τον τελικό αποδέκτη. Έμφαση δίνεται σε θέματα που σχετίζονται με την επαναχρησιμοποίηση των εκροών, τη διαχείριση της ιλύος, αλλά και την ενεργειακή αξιοποίησή της. Ενδείκνυται η ανάπτυξη ενός ειδικού λογισμικού πρόβλεψης και έγκαιρης ειδοποίησης για κινδύνους ρύπανσης του εδάφους με βαρέα μέταλλα, βέλτιστης δόσης θρεπτικών συστατικών και σωστής εφαρμογής λιπασμάτων, ανάλογα με την καλλιέργεια.

Η παρουσία των μικροπλαστικών απορριμμάτων (διαμέτρου <5mm) στους βιολογικούς καθαρισμούς και τη θάλασσα αποτελεί μια σύγχρονη σχετικά ανακάλυψη, με απροσδιόριστους ακόμα τους κινδύνους για τα έμβια όντα. Οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) απομακρύνουν μεν ένα μεγάλο ποσοστό μικροπλαστικών σωματιδίων, όμως επιτρέπουν τη διαφυγή  μεγάλων ποσοτήτων  μικροπλαστικών στους υδάτινους αποδέκτες. Απαραίτητη επομένως είναι η αποτροπή της απελευθέρωσης των μικροπλαστικών στα λύματα. Η εφαρμογή φυσικών συστημάτων για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων είναι κατάλληλη για μικρά χωριά και οικισμούς.  Απαραίτητος είναι ο σωστός σχεδιασμός τους, οι κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες και η διαθεσιμότητα φθηνής γης.  Σχετικά χρησιμοποιούνται διάφορα φυτά που είτε έχουν το ριζικό τους σύστημα στο έδαφος-πυθμένα του υγροβιότοπου ή επιπλέουν στηριζόμενα σε ένα δίκτυο υφασμένων ινών.

Τελικά διαπιστώνεται ότι οι σημερινές, θεσμικού χαρακτήρα ελλείψεις, η κάλυψη του συνόλου της χώρας με υποδομές διαχείρισης και η ανάπτυξη μηχανισμών ελέγχου και συμμόρφωσης, απαιτεί συνεχή διάλογο, διαρκή και σταθερή συνεργασία όλων των συναρμόδιων φορέων και ευρεία κοινωνική αποδοχή.

Στο δεύτερο μέρος του 29^ου Συνεδρίου και μετά τους απολογισμούς της προηγούμενης διοίκησης του ΠΑΝΔΟΙΚΟ, πραγματοποιήθηκαν αρχαιρεσίες για την εκλογή νέας Επταμελούς Γραμματείας και εκλέχτηκαν οι εξής:

Νίκος Ασλάνογλου (Βέροια), Κώστας Βολιώτης (Βόλος), Θανάσης Θεοδωρόπουλος (Πάτρα) Γιώργος Καλλιαμπέτσος (Αθήνα), Δημήτρης Μίχαλος (Ρόδος), Γιώργος Παλαμάρης (Κορινθία) και Μαίρη Χουλιέρη (Χαλκίδα).