Ποιος θα ξαναδώσει ζωή, στις μικρές επαρχιακές πόλεις της Ευρώπης που πεθαίνουν;

Στο HITANDRUN.GR βρήκα ένα ενδιαφέρον άρθρο, των ALINA TRABATTONI, DAVID ARKELL, ROBERT WILLIS, για τις μικρές επαρχιακές πόλεις της Ευρώπης, ενώ φαίνεται να «ρημάζουν», μαζί με το συνολικό πρότυπο της «ανάπτυξης» που ακολουθεί τις τελευταίες δεκαετίες η Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Επισημαίνω το σημείο:  «Υπήρξε μια φυγή των πληθυσμών από την ύπαιθρο προς τα αστικά κέντρα κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα. Οι δύο πόλοι έλξεις των μεγάλων πόλεων -η μαζική εκβιομηχάνιση και η εύκολη πρόσβαση σε θέσεις εργασίας – έχουν αφήσει τα σημάδια τους στην αγροτική ζωή. Πολλά αρχιτεκτονικά αριστουργήματα σε αυτές τις μικρές πόλεις και χωριά – και του τρόπου ζωής που αντιπροσώπευαν – έχει ξεχαστεί και παραμεριστεί, καθώς ο χρόνος και η τεχνολογία τα έχει προσπεράσει προς ένα νέο, αστικό μέλλον.».

Συμφωνώ. Αυτό συνέβη.

Διαφωνώ όμως με την προοπτική που διαφαίνεται, σύμφωνα με τους συγγραφείς του άρθρου: «Το 2014, τα Ηνωμένα Έθνη σημείωναν ότι το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού ήδη διαμένει σε αστικές περιοχές – από 30% που ήταν το 1950. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί στο 66% μέχρι το 2050.»

Ποια αστικά κέντρα; Ποιο 66%; Μάλλον τα δεδομένα αυτά αφορούν περισσότερο την προοπτική προ κρίσης. Μετά την παγκόσμια κρίση μάλλον αντίστροφη θα πρέπει να είναι η πρόβλεψη, με τάσεις διαφυγής από τα μεγάλα αστικά κέντρα αυτή τη φορά.

Η σημερινή πραγματικότητα στον Ευρωπαϊκό Νότο:

«Στην Ισπανία … εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 2.900 εγκαταλελειμμένα χωριά …

Στην Ιταλία, ορισμένοι υπολογίζουν ότι υπάρχουν 6.000 πόλεις-φαντάσματα σε εθνικό επίπεδο, καθώς και 15.000 χωριά που βρίσκονται  στο κάτω από το 10% του αρχικού τους πληθυσμού.»

Στο σύνολό της, η Ευρώπη καταρρέει εξαιτίας του μοντέλου ανάπτυξης που ακολουθήθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Μήπως έφτασε ο καιρός για να αλλάξει;

Ολόκληρο το άρθρο:

Οι επαρχίες της Ευρώπης, είναι διάσπαρτες με περίεργα, καρτ ποσταλικά, τέλεια χωριά και μικρές πόλεις. Πλούσια σε ιστορία, με τα μεγάλα πέτρινα κτίρια τους και τις εκπληκτικές πλατείες, αναδυκνείουν την ουσία και τον πολιτισμό της ηπείρου. Μερικά από αυτά κατοικούνται εδώ και εκατοντάδες χρόνια – αλλά σήμερα, το μέλλον για πολλά από αυτά είναι ζοφερό.

Υπήρξε μια φυγή των πληθυσμών από την ύπαιθρο προς τα αστικά κέντρα κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα. Οι δύο πόλοι έλξεις των μεγάλων πόλεων -η μαζική εκβιομηχάνιση και η εύκολη πρόσβαση σε θέσεις εργασίας – έχουν αφήσει τα σημάδια τους στην αγροτική ζωή. Πολλά αρχιτεκτονικά αριστουργήματα σε αυτές τις μικρές πόλεις και χωριά – και του τρόπου ζωής που αντιπροσώπευαν – έχει ξεχαστεί και παραμεριστεί, καθώς ο χρόνος και η τεχνολογία τα έχει προσπεράσει προς ένα νέο, αστικό μέλλον.

Τα χειρότερα βρίσκονται μπροστά μας: στις επόμενες δεκαετίες, η εγκατάλειψη της υπαίθρου φαίνεται ότι θα επιταχυνθεί ακόμα περισσότερο. Το 2014, τα Ηνωμένα Έθνη σημείωναν ότι το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού ήδη διαμένει σε αστικές περιοχές – από 30% που ήταν το 1950. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί στο 66% μέχρι το 2050.

Αυτό που ξεκίνησε ως μια μεταπολεμική μετανάστευση σε πλουσιότερες αστικές περιοχές  καθώς και «διεθνείς» πόλεις- που προσφέρουν περισσότερες ελκυστικές προοπτικές απασχόλησης – έχει μετατραπεί σε ένα χρόνιο πρόβλημα, το οποίο φαίνεται πλέον αδύνατο να σταματήσει. Καθώς οι νεότερες γενιές συνεχίζουν να κινούνται προς τα αστικά κέντρα, οι εναπομείναντες ηλικιωμένοι που αποτελούν τους πληθυσμούς των ημι-εγκαταλελειμμένων χωριών και οικισμών της Ευρώπης θα φύγουν από τη ζωή, παίρνοντας μαζί τους και ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της περιοχής, της παράδοσης και του τρόπου ζωής τους.

Όσο περισσότερο συρρικνώνονται οι πληθυσμοί των χωριών,οι γεννήσεις πέφτουν κατακόρυφα και οι οικονομίες επιβραδύνονται, τα περισσότερα σχολεία κλείνουν, οι περισσότεροι γιατροί μεταφέρονται κεντρικά σε μεγαλύτερες πόλεις – και τα περισσότερα ταχυδρομεία και δημόσιες υπηρεσίες μετεγκαθίστανται σε αστικά κέντρα. Τα κοινοτικά μέσα, ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι ζωτικής σημασίας για τις μετακινήσεις στις δουλειές, την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες υψηλότερου επιπέδου, στην εκπαίδευση – πολύ συχνά όμως, αυτή η τελευταία σανίδα σωτηρίας υποκύπτει επίσης.

Η διαδικασία δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο της περαιτέρω εγκατάλειψης, η οποία γίνεται όλο και πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί. Περιοχές που χαρακτηρίζονται από εντυπωσιακά μεσαιωνικά φρούρια, όμορφες μονές και εκκλησίες με εκπληκτικές τοιχογραφίες, ερημώνουν όλο και περισσότερο, μέχρι τελικά να εγκαταλείφθουν. Ως αποτέλεσμα, οι εξοχές της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας χαρακτηρίζονται από τα άδεια κελύφη των άλλοτε ακμαζόντων πόλεων.

Σε μια συνέντευξη,  η αρχιτέκτονας Isabelle Beaumont, διευθύντρια  και ιδρύτρια του Workplace Futures – μια οργάνωση που ασχολείται με το μέλλον της εργασίας και του δομημένου περιβάλλοντος – υπογράμμισε τη σημασία αυτών των μικρών χωριών:

«Οι γεωγραφικές διαφορές έφεραν πάντα αναντικατάστατες δημιουργικές παραλλαγές στην τέχνη και την αρχιτεκτονική, πηγές έμπνευσης για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.Καθώς οι πολιτισμοί και οι κοινωνίες ομογενοποιούνται, και δεν διατηρούνται, η ποικιλία στην βιομηχανική και γεωργική κληρονομιά στην Ευρώπη γίνεται όλο και πιο σημαντική.»

Μια μελέτη επτά ετών που πραγματοποιήθηκε από την Ιταλική Υπηρεσία Εσόδων, εκτιμά ότι 1,26 εκατομμύρια μη καταγεγραμμένα, εγκαταλελειμένα σπίτια στην Ιταλία θα μπορούσαν να δημιουργήσουν 589 εκατομμύρια ευρώ κέρδη από φορολογικά εσόδα. Αλλά εκτός κι αν εμφανίζονται στο κτηματολόγιο, δεν είναι εγγεγραμμένα ως μονάδες ακίνητης περιουσίας- και ως εκ τούτου δεν είναι φορολογητέα.

Τα κεφάλαια αυτά θα ήταν χρήσιμα για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης – Η Ιταλία έχει υποστεί ριζικές αλλαγές καθώς υφίσταται την μεγαλύτερη ύφεση για τη χώρα από το Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο. Εργοστάσια σε όλη τη χώρα έχουν κλείσει, με πρωτοφανή ρυθμό. Τα προηγούμενα χρόνια ενός ισχυρού ευρώ έκαναν τις ιταλικές εξαγωγές πιο ακριβές για τα άλλα κράτη, γεγονός που οδήγησε σε μείωση της ζήτησης και έβλαψε την οικονομία. Τα επίπεδα της ανεργίας έχουν φθάσει σε επίπεδα ρεκόρ: τα ποσοστά ανεργίας των νέων χτύπησαν 45,5% στην Ισπανία και 36,7% στην Ιταλία νωρίτερα αυτό το χρόνο.

Στην Ισπανία και στην Ιταλία, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με πρόσφατα δραστικά μέτρα προσπαθούν για την καταπολέμηση αυτής αγωνίας για την εγκατάλειψη της υπαίθρου. Στην Ισπανία – όπου εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 2.900 εγκαταλελειμμένα χωριά – Ολόκληροι οικισμοί  πωλούνται για € 45.000.
Στην Ιταλία, ορισμένοι υπολογίζουν ότι υπάρχουν 6.000 πόλεις-φαντάσματα σε εθνικό επίπεδο, καθώς και 15.000 χωριά που βρίσκονται  στο κάτω από το 10% του αρχικού τους πληθυσμού. Εκεί, οι κάτοικοι και οι τοπικές αρχές έχουν καταφύγει σε κάποια μάλλον πρωτότυπα σχέδια δράσης.

Στο νότιο ιταλικό μεσαιωνικό χωριό Sellia, ο τοπικός δήμαρχος και παιδίατρος Davide Zicchinella έβγαλε ένα διάταγμα, οπου απαγορεύει στους ντόπιους να αρρωστήσουν και να πεθάνουν. Παρόλο που ο Zicchinella έχει παραδεχθεί ότι δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τους νόμους της φύσης, ο ίδιος ελπίζει ότι η δράση του θα προτρέψει τους ηλικιωμένους κατοίκους να υιοθετήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.

Εν τω μεταξύ, οι δήμαρχοι των πόλεων της Σικελίας Gangi και Salemi, μαζί με το Carreghi Ligure στη βόρεια Ιταλία, έχουν καταφύγει στην πώληση εγκαταλελειμμένων σπιτών για € 1 το κάθε ένα,  με την προϋπόθεση ότι οι αγοραστές θα συμφωνήσουν να τα ξαναχτίσουν μέσα σε μια δεδομένη χρονική περίοδο. Άλλοι, όπως η Civita Bagnoreggia, έχουν αρχίσει να χρεώνει στους επισκέπτες εισητήρια, σαν τουριστική είσοδο. Και η πόλη της Fillettino ακόμη και είπε ότι θα προσπαθήσει απελευθερωθεί από το ιταλικό ομοσπονδιακό φορολογικό σύστημα, σε μια προσπάθεια να μειώσει τα κόστη.

Τα αποτελέσματα αυτών των μέτρων μέχρι στιγμής είναι περιορισμένα. Όμως, η πρωτοτυπία και η ευρηματικότητα των εν λόγω ηγετών, δίνει μια κάποια ελπίδα για το μέλλον των αγροτικών πόλεων της Ευρώπης.

Πηγή: The Cnversation