Σε ... απόσταση η Έρευνα από την Επιχειρηματικότητα, αλλά ποια τα Aίτια;

Την ... απόσταση της Έρευνας από την Επιχειρηματικότητα «ανακαλύπτει» η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, σε πρόσφατο άρθρο της Λέττας Καλαμαρά στην Έντυπη Έκδοση της εφημερίδας και το φύλλο της 18 Οκτώβρη 2017. Παρουσιάζει στοιχεία του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Εltrun.

Φωτογραφία: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 

με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ)

Το άρθρο αυτό φέρει και τον υπότιτλο: «Eltrun: Χαμηλές επιδόσεις της χώρας σε πατέντες και δημιουργία high impact εταιρειών». Πριν το διαβάσω, αναρωτήθηκα μήπως αυτό είναι και ένα από τα αίτια της «απόστασης»; Καθώς οι πατέντες μπορεί να «φεύγουν» σχεδιασμένα, μαζί με την προστιθέμενη αξία τους, προς τις αναπτυγμένες χώρες του «Κέντρου» του οικονομικού μας συστήματος. Μαζί με πολλά βαλάντια για κάποιες «επιλεγμένες» παρέες ερευνητών και ένα διεθνές σύστημα νομικών που το υποστηρίζει. Σκέφτηκα, για πόσο ακόμα θα «θεοποιούμε» μία έρευνα που βασίζεται στις πατέντες, ενώ παγκοσμίως η οι φορείς της καινοτομίας απομακρύνονται από αυτές, μαζί τους και οι επιχείρησης, καθώς η λογική των «πατεντών» και την κρίση φαίνεται να παγιώνει και την καινοτομία δεν έχει ουσιαστικά προωθήσει.

Μεσορανούσης της κρίσης στην Ελλάδα –και τον πλανήτη ολόκληρο- δεν μπορεί παρά ο κόσμος της έρευνας να κρατά μία κριτική στάση απέναντι σε αυτές τις ξεπερασμένες, κατά τη γνώμη μου, προσεγγίσεις. Και να κοιτά προς το μέλλον: τις «Ανοικτές Επιστήμες». Και αυτό ευτυχώς κάνει πλέον η πλειοψηφία της Επιστημονικής Κοινότητας.

Και μετά από αυτές τις πρώτες σκέψεις, φιλοξενώ και το άρθρο αυτό, που σίγουρα παρουσιάζει πολλά ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία. Απλά, η στατιστική έχει πολλές αναγνώσεις …

Αδύναμη εμφανίζεται η ελληνική οικονομία να αφομοιώσει την πανεπιστημιακή έρευνα και να τη μετουσιώσει σε επιχειρηματική δραστηριότητα, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Εltrun. Ειδικότερα, όπως τονίζει ο διευθυντής του Eltrun, καθηγητής Γιώργος Δουκίδης, η Ελλάδα, ενώ διαθέτει περίπου 200 παγκόσμιας κλάσης ερευνητικά εργαστήρια, έχει μέχρι στιγμής 1.071 συμμετοχές σε 652 ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά έργα έρευνας και ανάπτυξης με 328 εκατ. ευρώ χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και διαθέτει ερευνητές 2,5 φορές πιο αποδοτικούς από τους Γερμανούς και 5 φορές πιο αποδοτικούς από τους Άγγλους όσον αφορά τις ποιοτικές ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις, εντούτοις δεν μπορεί να φτιάξει ένα αποδοτικό επιχειρηματικό οικοσύστημα που θα βασίζεται σε όλη αυτή τη δουλειά.

Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από το γεγονός ότι η Ελλάδα κατοχυρώνει το χρόνο μόλις 20-40 ευρωπαϊκές πατέντες (1.000 κατοχυρώνει η Φινλανδία) και δημιουργεί ετησίως 1 έως 2 high impact εταιρείες. Επίσης η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε έρευνα και τεχνολογία παραμένει χαμηλή, μόλις στο 0,4% του ΑΕΠ, ενώ παράλληλα παρατηρείται τρομερή γραφειοκρατία στους Ειδικούς Λογαριασμούς Κονδυλίων Έρευνας.

Επίσης η δαιμονοποίηση της επιχειρηματικότητας στα ΑΕΙ, αλλά και η ελλιπής ενημέρωση και εμπιστοσύνη (επιχειρηματική & ακαδημαϊκή κοινότητα) συντελούν στην αδυναμία δημιουργίας ισχυρού επιχειρηματικού κύματος στην ελληνική αγορά, που θα πηγάζει από τον ερευνητικό τομέα. Ανεξάρτητα από τις επιλογές τους μεταξύ των διαθέσιμων πηγών ενημέρωσης, κοινή είναι η διαπίστωση ότι δεν υπάρχει επαρκής επαφή με τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς. Το αίτημα για στενότερη διασύνδεση των πανεπιστημίων με την πραγματική οικονομία, κυρίως τις επιχειρήσεις, φαίνεται να έχει πλέον ωριμάσει.

Σύμφωνα με τον κ. Δουκίδη, στην Ελλάδα μόνο 1 στις 1.000 είναι σήμερα high impact (καινοτόμα επιχείρηση, με ισχυρό αποτύπωμα στην οικονομία και την κοινωνία) επιχείρηση. Εάν η αναλογία γινόταν 1 στις 100 (στις ΗΠΑ τα στοιχεία δείχνουν 1 στις 12 και στο Ισραήλ 1 στις 100), η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία 2.000 νέων εξειδικευμένων θέσεων εργασίας, σε 200 εκατ. ευρώ άμεσες επενδύσεις, σε 120 έως 150 εκατ. ευρώ εξαγωγές το χρόνο.

Στα κίνητρα που πρέπει να δοθούν για να φτάσει η χώρα σε αυτό το στόχο είναι η δημιουργία R&D κέντρων διεθνών εταιρειών, ευελιξία στα παρεχόμενα κίνητρα, νέες μορφές χρηματοδότησης, δημιουργία επιταχυντών για start ups, ειδικά κίνητρα για τους ερευνητές (και προσέλκυση από το εξωτερικό), ευέλικτο πλαίσιο αξιοποίησης της ακαδημαϊκής έρευνας (πατέντες & spin-offs), συμπράξεις ΑΕΙ με εταιρείες/κλαδικούς φορείς/τοπική αυτοδιοίκηση, προσέλκυση κορυφαίων Ελλήνων ακαδημαϊκών του εξωτερικού. Η Πολιτεία θα μπορούσε, επίσης, να θεσπίσει κίνητρα για τον επαναπατρισμό επιτυχημένων επαγγελματιών από το εξωτερικό, ιδιαίτερα στους κλάδους αιχμής της ελληνικής οικονομίας. Τα στελέχη αυτά αφενός θα καλύψουν τις άμεσες ανάγκες των αντίστοιχων επιχειρήσεων και, αφετέρου, θα μεταφέρουν την εμπειρία τους, λειτουργώντας ως θετικά παραδείγματα για τους συναδέλφους τους.

Πηγή: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ