Η Αθήνα, τα σχέδια του Δήμου και το σύμπαν των «Έξυπνων Πόλεων»

Το σχέδιο για την είσοδο της Αθήνας στο σύμπαν των «έξυπνων πόλεων» περιγράφουν σε άρθρο της Λίνας Γιάνναρου στην έντυπη έκδοση της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 1^ης Ιουνίου 2017 ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης και ο Κώστας Χαμπίδης, πρώτος chief digital officer του Δήμου. Απώτερος στόχος, να απλοποιηθεί δραστικά η καθημερινότητα των πολιτών μέσω της χρήσης της τεχνολογίας, αλλά και της ψηφιακής ενοποίησης των δημοτικών υπηρεσιών. Παράλληλα, στο ίδιο άρθρο, η Κάθριν Ολιβερ, ειδική σε θέματα «έξυπνων πόλεων», μιλάει για το παράδειγμα της Νέας Υόρκης και τις ομοιότητες με την ελληνική πρωτεύουσα. Τίτλος του άρθρου: ‘Η Αθήνα στο σύμπαν των «Έξυπνων Πόλεων»’

Ας το διαβάσουμε:

Κουκάκι, οδός Φαλήρου

Ακούγοντας τον όρο «έξυπνη πόλη», σου έρχεται στο μυαλό κάτι σαν το «Her» του Spike Jonze, ένα περιβάλλον επιστημονικής φαντασίας. Εξυπνος φωτισμός, έξυπνη στάθμευση, έξυπνες εφαρμογές, λεωφορεία που ίπτανται και πολίτες με μόνιμα καρφιτσωμένο το χαμόγελο στα χείλη – κάτι, τέλος πάντων, πολύ μακρινό σε σχέση με αυτό που ζούμε σήμερα. Κι όμως, οι τεχνολογίες για τη δραστική βελτίωση της ζωής στην πόλη είναι διαθέσιμες. Για να εκτοξευθεί, ωστόσο, η Αθήνα στο σύμπαν των «έξυπνων πόλεων», χρειάζεται πρώτα να λειανθεί το έδαφος, να μπουν οι απαραίτητες βάσεις. Αθόρυβα, το σχέδιο έχει μπει σε τροχιά. Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Αθηναίων αντλεί πολύτιμη τεχνογνωσία από μεγάλες μητροπόλεις του εξωτερικού και κυρίως τη Νέα Υόρκη, με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση της διαθέσιμης τεχνολογίας και τη διάχυσή της στον δημόσιο χώρο προς όφελος του πολίτη. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για τη θέσπιση της θέσης του Chief Digital Officer για πρώτη φορά στον Δήμο Αθηναίων, αυτού που θα συντονίζει εφεξής τις προσπάθειες.

«Θέμα θέλησης»

Πρόκειται για τον 40χρονο Κώστα Χαμπίδη, μηχανικό και εδώ και χρόνια συνεργάτη του Γιώργου Καμίνη στον τομέα του ψηφιακού σχεδιασμού. «Η “έξυπνη πόλη” είναι για μένα ένα buzzword», λέει στην «Κ», πίνοντας μια πρώτη ρουφηξιά από τον καφέ του. Είναι απόγευμα Παρασκευής, έχει πολλή ζέστη και καθόμαστε κάπου στη Σκουφά. Ο Κώστας είχε άλλο ραντεβού πριν, έχει άλλο ραντεβού μετά, αλλά κάπως έτσι έχει διαμορφωθεί η καθημερινότητά του πλέον. «Εννοείται πως πιστεύω σε μια πόλη διαδραστική με τους δημότες, τους επισκέπτες, τους εργαζόμενους, αλλά πρέπει ως δήμος –και ως χώρα– πρώτα να έχουμε λύσει 5-10 βασικά πράγματα, υπηρεσίες προς τους δημότες, να είμαστε συνεπείς ως προς αυτό, να τις παρέχουμε με σωστούς όρους και μετά να οραματιστούμε, να σχεδιάσουμε μεγάλα έργα πληροφορικής, να γίνουμε πιο... φανταστικοί. Ενας δήμος, για να είναι συνεπής στο κομμάτι της έξυπνης πόλης, θα πρέπει να έχει ηλεκτρονικές πληρωμές, να δέχεται και να αποστέλλει ψηφιακά υπογεγραμμένα έγγραφα, πιστοποιητικά, η πλειονότητα εάν όχι όλες οι αιτήσεις που ο δημότης θέλει να κάνει να γίνονται ηλεκτρονικά, να έχει ανοιχτά δεδομένα, να μπορεί ο δημότης χωρίς κόστος να βλέπει πώς ξοδεύονται τα χρήματά του και να έχει μια συγκεντρωμένη πληροφόρηση για τις δραστηριότητες του δήμου τις οποίες ο δημότης πληρώνει. Τα περισσότερα από αυτά είναι ελάχιστου κόστους, είναι απλώς θέμα θέλησης».
Θέλησης και συντονισμού των υπηρεσιών, διότι, όπως σε κάθε μεγάλο (ελληνικό) οργανισμό, έτσι και στον δήμο της Αθήνας, σε μεγάλο βαθμό δεν ξέρει η δεξιά τι ποιεί η αριστερά. Εκτός από την κεντρική δομή, υπό τη σκέπη του δήμου βρίσκονται, μεταξύ άλλων, ο Οργανισμός Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλησης, η Τεχνόπολη, το Δημοτικό Βρεφοκομείο, δηλαδή οι 77 παιδικοί σταθμοί, ο 984, το ΚΥΑΔΑ κ.ά. Οι περισσότεροι από αυτούς τους φορείς έχουν τα δικά τους τμήματα πληροφορικής, αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι συνεργάζονται με τους υπόλοιπους.

Ο δήμος ως... άνθρωπος

«Να στο εξηγήσω ως εξής», λέει ο κ. Χαμπίδης. «Ας πούμε ότι ο Δήμος Αθηναίων είναι ένας άνθρωπος. Το Innovathens, που είναι ο Κόμβος Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Τεχνόπολης, είναι ένας εξωστρεφής τύπος, πολύ κοινωνικός, που βγαίνει έξω για ποτό, αλλά αυτή η εξωστρέφεια δεν μεταφέρεται σπίτι του, δηλαδή στις εσωτερικές δομές του δήμου. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν φορείς του δήμου που δουλεύουν πολύ, αλλά είναι πολύ εσωστρεφείς. Εχουν ένα πολύ τακτοποιημένο σπίτι και δουλεύουν εκεί, χωρίς κανείς σχεδόν να μαθαίνει τι κάνουν. Ο στόχος είναι όλους αυτούς τους διαφορετικούς “χαρακτήρες” και ταχύτητες να τους φέρουμε σε έναν ενιαίο βηματισμό – να φέρουμε την καινοτομία μέσα στον δήμο και τα πράγματα που κάνει μέσα ο δήμος να τα μαθαίνει ο κόσμος». Στόχος, όπως λέει, να ενωθούν τα κομμάτια σε ένα κοινό σχέδιο που ήδη εκπονείται, «το οποίο θα εκπροσωπήσει τον δήμο στις αντίστοιχες δυνάμεις της κοινωνίας, τα πανεπιστήμια, τις startups, τους συλλογικούς φορείς της πόλης, όπως τον ΣΕΒ, με τους οποίους ο δήμος πρέπει να συνομιλήσει, να πάρει τεχνογνωσία και ιδέες».

Βάση για «έξυπνη πόλη»

Αν μαγικά, αύριο, είχε τη δυνατότητα να αλλάξει ένα πράγμα στον Δήμο της Αθήνας, ποιο θα ήταν αυτό; «Καλή ερώτηση... Ποιο απ’ όλα; Θα σας πω καλύτερα τι ζηλεύω. Ζηλεύω πρότζεκτ που, με την ενθάρρυνση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, διευκολύνεται η αγορά για την ανάπτυξη ευρυζωνικών δικτύων μεγάλης ταχύτητας. Αυτό θεωρώ ότι είναι η βάση για να μιλήσουμε για μια έξυπνη πόλη. Αν δεν έχεις δίκτυο, σταθερό και κινητό, δεν μπορείς να αναπτύξεις με σωστό τρόπο εφαρμογές. Το άλλο θα ήταν περισσότερη ανοιχτότητα. Η πληροφορία όλο και περισσότερο ψηφιοποιείται, τα δεδομένα αυξάνονται ως όγκος, ο όγκος αυτός είναι δημόσιο αγαθό που πρέπει να είναι ανοιχτό. Η ανοιχτότητα της πληροφορίας ενισχύει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και βοηθάει τον δημότη να συνδεθεί με τη διοίκηση της πόλης του, να την ελέγχει. Εμένα ως δημότη με αφορά πώς ένας κάτοικος των Αμπελοκήπων συνδέεται με τη διοίκηση της πόλης. Αν κάποιος πάει σε σεμινάριο για τις έξυπνες πόλεις, θα μάθει για τον έξυπνο φωτισμό, πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Είμαι υπέρ του έξυπνου φωτισμού, αλλά αν κάποιος δεν μπορεί να εντοπίσει με τρία κλικ το πολύ τις παιδικές χαρές της πόλης του ή τις λέσχες φιλίας για την τρίτη ηλικία, δεν έχει κανένα νόημα. Είναι μια μάχη του αυτονόητου που πρέπει να δώσουμε και να την κερδίσουμε». Ηδη έχουν γίνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Φέτος, για παράδειγμα, «έτρεξε» για πρώτη φορά η ηλεκτρονική εγγραφή στους παιδικούς σταθμούς. «Για εμάς αυτό ήταν ένα έργο πρότυπο γιατί ήταν χαμηλού κόστους, υλοποιήθηκε σε 3-4 μήνες και αφορά 6.000 οικογένειες κάθε χρόνο. Πριν από αυτό, κάποιος έπρεπε να μαζέψει τα χαρτιά του να τα πάρει και να πάει στα Σεπόλια να τα καταθέσει, να περιμένει σε μια αδυσώπητη ουρά να περαστεί η αίτησή του και μετά να περιμένει τα αποτελέσματα. Τώρα το κάνει online, καταγράφεται η αίτησή του ηλεκτρονικά, κανείς δεν μπορεί να παρέμβει σε αυτή. Δεν γλιτώνουμε μόνο χρόνο και κόπο από τόσες χιλιάδες ανθρώπους, αλλά ενισχύουμε τη διαφάνεια». Ο Δήμος Αθηναίων επίσης παρέχει 55 ηλεκτρονικές υπηρεσίες μέσα από το κέντρο ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης, μια ακόμα χαμηλού προφίλ υπηρεσία, που δεν έχει πολυδιαφημιστεί. Αυτές τις ημέρες ολοκληρώνεται και η ψηφιακή υπογραφή, δηλαδή όλα τα έγγραφα μέσα στον δήμο θα υπογράφονται ψηφιακά από τους υπαλλήλους, δεν θα υπάρχει χειρόγραφη υπογραφή.

Κατάρτιση υπαλλήλων

Για τον σκοπό αυτόν έχουν εκπαιδευτεί 1.500 εργαζόμενοι, ώστε όλη η αλυσίδα εγγράφων μέχρι τον δήμαρχο να υπογράφονται ψηφιακά. Ο δήμος θα δέχεται και ψηφιακά υπογεγραμμένα έγγραφα από τους δημότες. «Αυτό το έργο υλοποιήθηκε με δικές μας δυνάμεις, εσωτερικές, και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Θα πάψει πια αυτή η διακίνηση εγγράφων που τυπώνονταν και πήγαιναν χέρι με χέρι».

Από πέρυσι τον Δεκέμβριο λειτουργεί και η online εγγραφή στις δωρεάν ξεναγήσεις του ΟΠΑΝΔΑ. «Μέχρι τώρα, κάποιος για να γραφτεί έπρεπε να πάρει τηλέφωνο, να το σηκώσει μια κυρία, να σημειώσει το όνομά του σωστά κ.λπ. Η online εγγραφή πήρε λίγες εβδομάδες να κατασκευαστεί και αφορά πολλούς χιλιάδες που τηλεφωνούσαν και βούιζε. Τώρα θα ανοίξει πάλι για τις εκδηλώσεις του Εθνικού Κήπου, ενώ πολύ σύντομα θα έχουμε και ηλεκτρονικές εγγραφές στα κολυμβητήρια. Θα βλέπεις online τον λογαριασμό σου, τις επισκέψεις σου».

Από τον Φεβρουάριο του ’15 επίσης έχει εγκατασταθεί στον δήμο ένα project management tool, το οποίο παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο 50 επιλεγμένα έργα, την πορεία και την εξέλιξή τους, παράγοντας αναφορές σε εβδομαδιαία βάση για τον δήμαρχο. «Αυτό το πρόγραμμα δεν είχε στόχο απλώς την παρακολούθηση των έργων, αλλά κυρίως τη συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών. Για πρώτη φορά με αυτό το έργο κατάλαβαν οι αρμόδιοι ότι δεν χρειάζεται να είναι φοβικοί στο να μοιράζονται τη δουλειά που κάνουν με άλλους. Το πιο κομβικό στη δημόσια διοίκηση είναι το να μιλούν μεταξύ τους τα τμήματα και οι διευθύνσεις. Ετσι περνάμε σε μία νέα κουλτούρα επιμερισμού της πληροφορίας και της ευθύνης».

Ομοιότητες με το παράδειγμα της Νέας Υόρκης

Η θέση του chief digital officer δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη από τον δήμαρχο Μάικλ Μπλούμπεργκ και έκτοτε έχει υιοθετηθεί με επιτυχία και από άλλες πόλεις ανά τον κόσμο. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία στον Δήμο Αθηναίων υποστηρίζεται χωρίς κανένα κόστος από τη διεθνή μη κερδοσκοπική εταιρεία συμβούλων Bloomberg Associates. Η «Κ» μίλησε με την επικεφαλής της ομάδας Media and Digital Strategies των Bloomberg Associates, Κάθριν Ολιβερ, που επισκέφθηκε πολλές φορές την Αθήνα για να μεταφέρει τεχνογνωσία και ιδέες.

– Τι κοινά μπορεί να έχουν Αθήνα και Νέα Υόρκη;

– Πολλά. Οι Αθηναίοι και οι Νεοϋορκέζοι αγαπούν την πόλη τους και δεν ντρέπονται να εκφράζουν όσα θέλουν. Την περίοδο που συμβουλεύαμε τον δήμαρχο Καμίνη, ακούσαμε από κατοίκους της Αθήνας ότι θέλουν καλύτερες υπηρεσίες, όπως στην αποκομιδή των απορριμμάτων, στη στάθμευση και τις συγκοινωνίες, τους παιδικούς σταθμούς, καθώς και μεγαλύτερη διαφάνεια. Αυτά τα αιτήματα είναι κοινά στους πολίτες πολλών μεγαλουπόλεων στις οποίες έχουμε εργαστεί. Το μέγεθος, όπως και ο τόπος δεν είναι πράγματα που παίζουν ρόλο στον ψηφιακό κόσμο. Σήμερα μπορείς να κάνεις πάρα πολλά με πολύ λίγους πόρους.

– Πώς θα περιγράφατε μια «έξυπνη πόλη»;

– Μια πόλη που χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να βελτιώσει τη ζωή των δημοτών, κάνοντας τα πράγματα ευκολότερα, γρηγορότερα και πιο αξιόπιστα. Ο κόσμος επιθυμεί διακαώς να γλιτώσει χρόνο και ταλαιπωρία. Η αλληλεπίδραση με τη δημόσια διοίκηση είναι συχνά αφόρητη. Τα ψηφιακά εργαλεία κάνουν την αλληλεπίδραση πιο αποτελεσματική και πιο ευχάριστη εμπειρία.

– Μπορεί ένας ψηφιακός δήμος να «επιβιώσει» σε ένα όχι και τόσο ψηφιακό περιβάλλον δημόσιας διοίκησης;

– Στη δουλειά μας έχουμε διαπιστώσει ότι οι πόλεις έχουν ηγετικό ρόλο στις θετικές αλλαγές και ότι οι δήμοι σε όλο τον κόσμο καταφέρνουν να προσπερνούν τις αργές γραφειοκρατικές διαδικασίες που αποτελούν συχνά πληγή της κεντρικής διοίκησης. Οι δημοτικές αρχές πρέπει να κινηθούν στην κατεύθυνση της ψηφιακής δομής αν θέλουν να απευθυνθούν και να προσφέρουν υπηρεσίες σε περισσότερους πολίτες γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα. Η διοίκηση πρέπει να βρίσκεται εκεί όπου είναι οι άνθρωποι και οι άνθρωποι βρίσκονται όλο και περισσότερο online. Η Αθήνα έχει δεσμευθεί να φέρει περισσότερη πληροφορία online, κάνοντας τις δράσεις της διαφανείς και προσβάσιμες, απελευθερώνοντας έτσι πόρους για να βοηθάει τους ανθρώπους με πιο περίπλοκες προκλήσεις πρόσωπο με πρόσωπο.

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ