Occupy - Resist - Produce: Η ΒΙΟΜΕ, οι Πλειστηριασμοί και η Αυτοδιαχείριση, του Αλ. Λιτσαρδάκη

Άρθρο του Αλέξανδρου Λιτσαρδάκη στο THEPRESSPROJECT για τη ΒΙΟΜΕ και τις Τέσσερις άγονες προσπάθειες έχουν γίνει ήδη για να πλειστηριαστούν τα οικόπεδα και τα μηχανήματα της Philkeram Johnson, με τίτλο ‘Occupy - Resist - Produce: Η ΒΙΟΜΕ, οι πλειστηριασμοί και η αυτοδιαχείριση’. Ο Αλέξανδρος Λιτσαρδάκης είναι φοιτητής πολιτικών επιστημών και αλληλέγγυος στη ΒΙΟΜΕ και παρακολουθεί από κοντά την εξέλιξη του πλειστηριασμού. Είναι επίσης μέλος της πλατφόρμας των 1101 του ThePressProject.

Τέσσερις άγονες προσπάθειες έχουν γίνει ήδη για να πλειστηριαστούν τα οικόπεδα και τα μηχανήματα της Philkeram Johnson. Σε ορισμένα από αυτά τα οικόπεδα δραστηριοποιείται η Συνεργατική ΒΙΟΜΕ, το ανακτημένο από τους εργαζομένους εργοστάσιο, το οποίο συνεχίζει να είναι μια όαση, μέσα στην πνιγμένη ελληνική κοινωνία και οικονομία. Λίγη ιστορία όμως πρώτα.

Η ιστορία του ανακτημένου εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ (Βιομηχανική Μεταλλευτική) ξεκινά πριν το λουκέτο που έβαλε η εργοδοσία το 2011. Μέχρι τον Μάϊο του 2011, το εργοστάσιο της Philkeram και της θυγατρικής της ΒΙΟΜΕ, λειτουργούσαν όπως όλα τα άλλα εργοστάσια σε ένα καπιταλιστικό σύστημα. Εργοδότες και εργαζόμενοι. Ιδιοκτήτες και σωματεία. Σχέσεις εξαρτημένης μισθωτής εργασίας, που κάποια στιγμή, βέβαια, έπαψαν να εξυπηρετούνται.

Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ, όταν επιχείρησαν, πολύ πριν το λουκέτο, να ενταχθούν και να οργανωθούν από κοινού με το σωματείο της Philkeram, βρήκαν απέναντι τους την εργοδοσία και το ελεγχόμενο από την εργοδοσία σωματείο. Η εργοδοσία φοβόταν ότι η ένταξη των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ στο σωματείο της Philkeram θα άλλαζε τους συσχετισμούς και ως εκ τούτου επεδίωκε να καθυστερήσει τη διαδικασία, αρνούμενη όμως ουσιαστικά την ένταξη των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ σε αυτό. Αυτή ήταν η αφορμή για να πέσει ο σπόρος και να φυτρώσει από τα κάτω, το σωματείο των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ, αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως Σ.Ε. ΒΙΟΜΕ, το οποίο δημιουργήθηκε κρυφά. Από τότε μέχρι και την κήρυξη της πτώχευσης ακολούθησαν ποικίλες διαμάχες και πιέσεις για μειώσειςμισθών. Αυτές τις πιέσεις, οι εργαζόμενοι τις αντιμετώπιζαν από κοινού, συλλογικά και μετακτικέςσυνελεύσεις. Αυτή ήταν και η συνταγή για τη συνέχεια. Το μενού έλεγε: «καταλαμβάνουμε, αντιστεκόμαστε, παράγουμε».

Τον Μάϊο του 2011 η Philkeram Johnson αποφάσισε να σταματήσει την παραγωγή, να κλείσει το εργοστάσιο, να απολύσει τους εργαζομένους και να ξεπουλήσει ακίνητα και εξοπλισμό. Οι απλήρωτοι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ αποφάσισαν σε πείσμα όλων, να κάνουν επίσχεση εργασίας, η οποία μετεξελίχθηκε σε περιφρούρηση του εργοστασίου. Ο στόχος ήταν να καταληφθεί το εργοστάσιο και να διαφυλαχθούν τα μέσα παραγωγής, απαραίτητα για τη συνέχεια. Η κατάληψη ήταν το πρώτο βήμα. Στη συνέλευση που ακολούθησε αμέσως μετά, η αυτοδιαχείριση υπερψηφίστηκε με ποσοστό 90%. Σήμερα στο πλαίσιο της Κοιν.Σ.Επ. εργάζονται 24 άτομα, εκ των οποίων οι 2 γυναίκες, με κυρίαρχη ηλικιακή ομάδα τα 40-50 έτη.

Το πιο επίπονο βήμα, όμως, για μια ανακτημένη επιχείρηση είναι η επανέναρξη της παραγωγής. Η διαδικασία αυτή διήρκησε από τον Μάϊο του 2011 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2013, όταν και πήραν μπρος τα μηχανήματα. Αυτή είναι η πιο δύσκολη φάση για μια ανακτημένη επιχείρηση, γιατί εκεί δοκιμάζεται η αντοχή των απλήρωτων εργαζομένων. Πρόκειται για μια καθημερινή προσπάθεια να αντισταθούν σε όποιον πολεμάει το εγχείρημά τους και να ξεκινήσουν να παράγουν. Όλα αυτά χωρίς να έχουν καν ακόμη απολαβές.

Η παραγωγή ξεκίνησε και μάλιστα με φυσικά προϊόντα. Όπως αναφέρει η Νικόλ Λογοθέτη, χημικός και εργαζόμενη στην Συνεργατική ΒΙΟΜΕ: «Πρόκειται για παραδοσιακές συνταγές που με πολλές βελτιώσεις μέσα στα χρόνια έχουν αποκτήσει το κοινό τους και σίγουρα διαφέρει η τιμή τους. Στη Γερμανία, ας πούμε, τα φυσικά κρεμοσάπουνα τα βρίσκεις έως και 8,50€, ενώ η τιμή τους σε εμάς ανέρχεται στα 2,5€ το λίτρο. Παράλληλα, η ΒΙΟΜΕ είναι η μόνη που έχει μια μαζική παραγωγή φυσικών προϊόντων». Επιπλέον, η χημικός τονίζειότι «χρησιμοποιούμε βιοδιασπώμενες πρώτες ύλες και αυτό που ίσως διαφέρει σε εμάς είναι ότι είναι πιο απλές, δηλαδή δε χρησιμοποιούμε ένα κατεβατό πρώτες ύλες και αμφίβολης προέλευσης, αλλά αυτές που κάνουν τη δουλειά». Στη ΒΙΟΜΕ βρίσκει κανείς προϊόντα για επαγγελματική χρήση, αλλά σύντομα θα βρίσκει και υλικά για... επαναστατική χρήση, μιας και αυτές τις μέρες πρόκειται να κυκλοφορήσει η κόλλα αφισοκόλλησης ονόματι «αφισολίνι».

Η ΒΙΟΜΕ δεν είναι απλώς μια ανακτημένη επιχείρηση που, όπως πολλοί την κατηγορούν, ανακτήθηκε απλώς για να βγαίνουν τα προς το ζην για τους εργαζομένους. Όπως και οι περισσότερες αυτοδιαχειριζόμενες ανακτημένες επιχειρήσεις του κόσμου, με πρωτοπόρο και μήτρα αυτών τη Λατινική Αμερική, λειτουργεί και αυτή ανοιχτή προς την κοινωνία και τα κινήματα, με ενεργό το σωματείο του συνεταιρισμού και παράλληλες δομές εντός του εργοστασίου.

Πιο συγκεκριμένα, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ δεν πήραν απλώς τη ζωή στα χέρια τους, αλλά και την υγεία! Μέσα στο κατειλημμένο οικόπεδο, βρίσκει κανείς εκτός από σίδερα και καθαριστικά προϊόντα, χαμόγελα αλλά και το Εργατικό Ιατρείο. Το Εργατικό Ιατρείο απευθύνεται σε εργαζόμενους, άνεργους, έχοντες και μη έχοντες ΑΜΚΑ, ασφαλισμένους και ανασφάλιστους, σε σωματεία εργαζομένων, εργασιακούς χώρους, συνεργατικά εγχειρήματα και κοινωνικούς χώρους. Μέσα σε όλα αυτά,φυσικά,εντάσσονται και οι φοιτητές.

Η ΒΙΟΜΕ δεν είναι άλλο ένα εργοστάσιο ούτε μια υπόθεση που φτιάχτηκε για λίγους προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους απέναντι στην ανεργία. Αποτελεί ένα εγχείρημα με κοινωνική στόχευση και ένα κεκτημένο ότι κάτι άλλο μπορεί να γίνει με διαφορετικούς κοινωνικο-οικονομικούς όρους, ανοίγοντας και άλλες παράλληλες κοινωνικές δομές. Η ΒΙΟΜΕ, το Εργατικό Ιατρείο και οι αλληλέγγυοι/ες δημιουργούν μια ρωγμή στο υπάρχον σύστημα που δείχνει ότι ένας άλλος κόσμος, μια άλλη κοινωνική, οικονομική και πολιτική οργάνωση μπορεί να υπάρξει. Δεν είναι μια ουτοπία, είναι μια πραγματικότητα που μπορούμε να την ορίσουμε πια ως κεκτημένο των πληττόμενων και αγωνιζόμενων στρωμάτων.

Αυτήν την άλλη κοινωνία που χτίζουν εδώ και 4 και πλέον χρόνια οι εργαζόμενοι, σήμερα κάποιοι επιχειρούν να την ισοπεδώσουν.Από τις 11/1/2018 η ΒΙΟΜΕ βρίσκεται εκ νέου σε κίνδυνο με 5 νέους πλειστηριασμούς εκ των οποίων οι 4 ήδη έχουν καταστεί άγονοι. Η ΒΙΟΜΕ σήμερα βρίσκεται σε κίνδυνο γιατί το κράτος δεν ζητά την δήμευση της περιουσίας της Philkeram, παρότι δικαιούται αλλά και υποχρεούται να το πράξει με βάση καταδίκες για χρέη προς το Δημόσιο (Νόμος 3691/2008, Κεφ. Η’).Η εργοδοσία επιδιώκει την ολοκλήρωση της διαδικασίας της πτώχευσης προκειμένου να πουλήσει τα οικόπεδα και τα μηχανήματα, ενώ οι εργαζόμενοι της Philkeram επιμένουν να έχουν πίστη στην εργοδοσία, θεωρώντας ότι μέσω της διαδικασίας θα αποζημιωθούν για τα δεδουλευμένα τους.

Αντιθέτως η πλευρά της ΣΕ ΒΙΟΜΕ προσήλθε με προτάσεις κάθε Πέμπτη στο Δικαστικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης, επιδιώκοντας την διενέργεια του πλειστηριασμού προκειμένου να ικανοποιηθούν τα συμφέροντα των απολυμένων της Philkeram, απαιτώντας όμως παράλληλα την εξαίρεση και την κατοχύρωση στη ΣΕ ΒΙΟΜΕ των οικοπέδων στα οποία δραστηριοποιείται η ανακτημένη επιχείρηση. Προς έκπληξη όμως όλων (ίσως και της ίδιας της Θέμιδος) μια κατεξοχήν ανοιχτή διαδικασία, όπως αυτή του πλειστηριασμού κατέστη και τις τέσσερις φορές «κλειστή». Τα ΜΑΤ βρίσκονταν κάθε Πέμπτη εντός του Δικαστικού Μεγάρου, στον 2ο όροφο εμποδίζοντας την είσοδο σε όσους δεν είχαν εγγυητική επιστολή, για να καταθέσουν πρόταση. Μάλιστα, σε μία από τις 4 διαδικασίες γίναμε μάρτυρες βίαιης απομάκρυνσης αλληλέγγυου από τον χώρο που επρόκειτο να διενεργηθεί ο πλειστηριασμός, τον οποίο άνδρες της ΟΠΚΕ οδήγησαν για εξακρίβωση στοιχείων, ενώ λίγο έλλειψε να γίνει προσαγωγή.

Ο Μάκης, εργαζόμενος στη Σ.Ε. ΒΙΟΜΕ, μου αφηγείται πώς περνάει μια μέρα σε ένα αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο, ενώ λέει γιατί πέρα από προϊόντα για την αγορά της Θεσσαλονίκης αλλά και πανελλαδικά, παράγουν και κοινωνική απελευθέρωση. «Ξυπνάς και θες να πας στη δουλειά. Είναι Κυριακή και λες "πότε θα πάει Δευτέρα να πάω στη δουλειά", γιατί στη δουλειά δεν πηγαίνεις πλέον για να σε διατάζουν, πηγαίνεις για να κοινωνικοποιηθείς. Όταν πηγαίνουμε στη δουλειά, πρώτα κάνουμε έναν καφέ και μια μικρή συνέλευση για να πούμε τι πρέπει να παράξουμε και μετά κάνουμε την κατανομή των εργασιών. Έπειτα, αφού κάνουμε τις δουλειές περνάμε στο διάλειμμα. Το διάλειμμά μας είναι μια μικρή γιορτούλα. Θα μαγειρέψουμε κάτι συλλογικά, ενώ δεν λείπει το κρασί και το τσίπουρο και αν δούμε ότι χρειάζεται να τραβήξει λίγο παραπάνω, δε χαλάμε την ώρα της ξεκούρασης γιατί υπάρχουν δουλειές που μπορούν να γίνουν και αργότερα. 

Καταλαβαίνεις ότι όλη αυτή η ελευθερία μας δίνει ένα "θέλω να υπάρχω και να ζω" και μια ευτυχία ξεχωριστή».

Πηγή: THEPRESSPROJECT