ΚΑλΟ και Ανοικτές Τεχνολογίες: Μια Συνέργεια με Εξαιρετικά Οφέλη

Άρθρο από το COMMONSLAB.GR, που περιγράφει και τεκμηριώνει την αναγκαιότητα για νέα Εργαλεία και Δομές σχεδιασμού, προσαρμοσμένα στην Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΚΑλΟ), η ύπαρξη των οποίων αποτελεί κρίσιμη και αναγκαία συνθήκη για την ανάπτυξη της ΚΑλΟ, σε όλα τα χωρικά επίπεδα.

Όπως κάθε υγιές κίνημα, έτσι και η ΚΑλΟ πρέπει να διαθέτει Δομές και Εργαλεία που να προάγουν τις αρχές της και να διασφαλίζουν την αυτονομία της. Δυστυχώς, όσον αφορά τα τεχνολογικά εργαλεία που χρησιμοποιεί, παραμένει έως σήμερα – ίσως και ασυνείδητα – δέσμια των διαφόρων «Κλειστών» Τεχνολογιών που προμηθεύεται από τις «επιχειρήσεις της αγοράς». Για να κατανοήσουμε την σημασία που αυτό έχει, αρκεί να αναλογιστούμε ποιά είναι η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις Κλειστές και Ανοικτές Τεχνολογίες. Αυτό που διαφοροποιεί τις μεν από τις δε είναι οι ελευθερίες που παρέχουν στους τελικούς χρήστες.

Μια Τεχνολογία θεωρείται Ανοικτή εφόσον δίνει στον χρήστη την πλήρη ελευθερία να την μελετήσει, να την χρησιμοποιήσει όπως θέλει, να την αναπαράγει και να την τροποποιήσει σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες. Αντιθέτως, Κλειστές είναι οι Τεχνολογίες που περιορίζουν αυτές τις ελευθερίες: αυτές, δηλαδή, που δεν επιτρέπουν στον χρήστη να τις μελετήσει, να τις αναπαράγει και να τις τροποποιήσει για να τις προσαρμόσει στις ανάγκες του. 

Σ’ αυτό ακριβώς έγκειται και το πλεονέκτημα των Ανοικτών Τεχνολογιών από την πλευρά του τελικού χρήστη: ενώ οι Κλειστές Τεχνολογίες περιορίζουν τις δυνατότητες του τι αυτός μπορεί να κάνει, οι Ανοικτές τις «απελευθερώνουν», δίνοντας του την δυνατότητα, εφόσον το επιθυμεί, να τις μαστορέψει και να τις εξελίξει. Παραδόξως όμως, αν και οι Ανοικτές Τεχνολογίες χαίρουν της εκτίμησης της τεχνολογικής κοινότητας για τις ελευθερίες που αυτές προσφέρουν, τα τεχνολογικά προϊόντα που οι απανταχού της γης τεχνολογικές επιχειρήσεις κατασκευάζουν και εμπορεύονται είναι (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) κλειστά. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει διόλου για τεχνολογικούς λόγους: οι περισσότερες εξ αυτών προμηθεύουν τους πελάτες τους με κλειστά τεχνολογικά μηχανήματα και Εργαλεία διότι απλά έτσι μπορούν εύκολα να τους «κλειδώσουν» σε μια σχέση εξάρτησης.

Καθώς είναι ευνόητο, αυτού του είδους η σχέση πελάτη - προμηθευτή είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τους οργανισμούς ΚΑλΟ, αφού συνεπάγεται την εξάρτηση τους από οικονομικούς φορείς με διαμετρικά αντίθετες αξίες και συμφέροντα. Για να το πούμε απλά, οι επιχειρήσεις ΚΑλΟ είναι φοβερά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να μετεξελιχθούν σ’ ένα όχημα μετάβασης σε μια πραγματικά κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία όταν οι ίδιες εξαρτώνται από τους παραπάνω οικονομικούς φορείς για τα εργαλεία που χρησιμοποιούν και καθημερινά χρειάζονται. Απεναντίας, οι ανοικτές τεχνολογίες μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν σημαντικά εφόδια για την τεχνολογική και επιχειρηματική τους αυτονομία. Όπως επισημαίνει ο βραζιλιάνος φιλόσοφος και ακτιβιστής EUCLIDES MANCE, οι οργανισμοί ΚΑΛΟ πρέπει να στραφούν σε Εργαλεία Ανοικτού Σχεδιασμού και Ελεύθερου Λογισμικού (όπως το λειτουργικό σύστημα για υπολογιστές Linux) προκειμένου να απαγκιστρωθούν από την σχέση εξάρτησης που έχουν άθελα τους αναπτύξει με τις εν λόγω τεχνολογικές εταιρείες.

Για να βρουν τα εργαλεία που αρμόζουν στις ανάγκες και τους σκοπούς τους, οι φορείς ΚΑλΟ πρέπει να στραφούν προς την ίδια την «κοινότητα»: στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τόσο η ανάπτυξη όσο η «μεταφορά» της Ανοικτής Τεχνολογίας στο πεδίο τελικής χρήσης και εφαρμογής της γίνεται από συνεργατικά τεχνολογικά Εγχειρήματα με κριτήριο την κάλυψη αναγκών και όχι τον πλουτισμό.

Ένα εξαιρετικό παράδειγμα είναι αυτό της ΑΜΚΕ SARANTAPORO.GR που από το 2013 έχει εγκαταστήσει και λειτουργεί επιτυχώς μία σύγχρονη τηλεπικοινωνιακή υποδομή ασύρματης δικτύωσης στην περιοχή του Σαραντάπορου Ελασσόνας, μέσω της οποίας έχουν διασυνδεθεί και αποκτήσει πρόσβαση στο Ίντερνετ περισσότερα από είκοσι χωριά. Η συμβολή αυτών των συνεργατικών εγχειρημάτων – και αυτό είναι πολύ σημαντικό – δεν περιορίζεται σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, αλλά επεκτείνεται σε παντός τύπου εργαλεία και μηχανήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο συνεταιρισμός L’ATELIER PAYSAN στην Γαλλία όπως και ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΟΝΙΑΣ, οι οποίοι αναπτύσσουν αγροτικά εργαλεία ανοικτού σχεδιασμού με γνώμονα τις ανάγκες των μικρών παραγωγών του τόπου τους.

Παραδείγματα όπως τα παραπάνω δείχνουν ξεκάθαρα τις τεράστιες δυνατότητες που έχει η εγχώρια ΚΑλΟ να επιφέρει θετικές αλλαγές. Ωστόσο, για να γίνει αυτό, θα πρέπει να διαθέτει επαρκείς υποστηρικτικές Δομές για να συνεπικουρήσει τη δράση της. Εκεί είναι που «χωλαίνει». Δομές ανάλογες των «Θερμοκοιτίδων» για Νεοφυείς Επιχειρήσεις, των «Επιταχυντών» και των «Γραφείων Διαμεσολάβησης» που λειτουργούν στα περισσότερα Πανεπιστήμια της χώρας για την μεταφορά τεχνογνωσίας σε καπιταλιστικές Επιχειρήσεις, δυστυχώς έως σήμερα δεν υπάρχουν για την ΚΑλΟ. 

Εξαιρετικά θετικό, με επίκεντρο αυτό το πρόβλημα, είναι το πρόσφατο ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ του Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την δημιουργία περισσοτέρων από εκατό Συνεργατικά - Οργανωμένων Κέντρων Στήριξης για την ΚΑλΟ σ’ ολόκληρη την χώρα έως το 2023. Αυτό είναι ακριβώς το είδος της ώθησης που η εγχώρια ΚΑλΟ χρειάζεται για την ανάπτυξη της. 

Φυσικά, καθοριστική σημασία σ’ αυτή την προσπάθεια θα διαδραματίσει η ικανότητα αυτών των Κέντρων να υποστηρίξουν τεχνολογικά την ΚΑλΟ: αυτές είναι οι δομές που μπορούν και πρέπει να κάνουν προσιτή και φιλική την ανοικτή τεχνολογία σε τοπικό επίπεδο, εφοδιάζοντας τις επιχειρήσεις ΚΑλΟ του τόπου τους με τεχνολογικά εργαλεία που προάγουν τις αρχές της ΚΑλΟ και διασφαλίζουν την αυτονομία της.

Πηγή: COMMONSLAB.GR