Μπορεί η πρόσφατη κακοκαιρία να χτύπησε πιο δυνατά στην Αγία Πελαγία του Ηρακλείου Κρήτης, αφήνοντας πίσω δύο νεκρούς και τεράστιες καταστροφές, όμως στην Ελλάδα υπάρχουν εκατοντάδες περιοχές με τα ίδια χαρακτηριστικά, με αρκετές από αυτές έχουν ήδη υποστεί τις συνέπειες της άναρχης δόμησης και της μη επαρκούς οχύρωσης με τα κατάλληλα έργα.
Μιλώντας στο στο tvxs.gr, ο δρ. Γεωλογίας και συνεργάτης του ΕΚΠΑ Μιχάλης Διακάκης θυμίζει μια σειρά από τέτοιες πλημμύρες των προηγούμενων ετών, όπως στη Ρόδο το 2013, στη Μάνδρα το 2017 με 24 νεκρούς και φυσικά πέρυσι στη βόρεια Εύβοια. Ο επιστήμονας κωδικοποιεί τις παθογένειες-αιτίες που αφορούν πολλές περιοχές της χώρας και επισημαίνει τί πρέπει να γίνει ώστε να αποφευχθούν, κατά το δυνατόν, παρόμοιες καταστροφές στο εξής.
«Αγίες Πελαγίες» σε όλη την Ελλάδα
Όπως μας εξηγεί ο κ. Διακάκης, πλημμύρες με απώλειες ζωών και καταστροφές καταγράφονταν και τις προηγούμενες δεκαετίες, όμως η κλιματική κρίση έχει ως συνέπεια την συχνότερη εμφάνιση πολύ έντονων φαινομένων που δοκιμάζουν προφανώς περισσότερο τις μη κατάλληλα προετοιμασμένες περιοχές. Αξίζει να σημειωθεί ότι η βροχόπτωση του περασμένου Σαββάτου δεν θεωρείται από τους ειδικούς ως ακραία.
Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην απώλεια δύο ανθρώπων και τεράστιων καταστροφών στην Αγία Πελαγία, σύμφωνα με τον κο. Διακάκη, συναντώνται σε πάρα πολλές ελληνικές πόλεις και χωριά.
«Βλέποντας μεταπολεμικές φωτογραφίες της συγκεκριμένης τοποθεσίας, καταλαβαίνει κάποιος ότι μέσα σε 60 χρόνια χτίστηκε όλο το πλημμυρικό πεδίο. Με αυτόν τον όρο εννοούμε όλη την επιφάνεια που η φύση προορίζει να πλημμυρίσει σε περιπτώσεις μεγάλης ροής νερού», σημειώνει, για να προσθέσει ότι «είναι μια παραλιακή περιοχή στην οποία δεν έχει μείνει χώρος προς τη θάλασσα».
Παραλιακά τουριστικά θέρετρα που έχουν «κρύψει» τις εξόδους του νερού προς τη θάλασσα υπάρχουν εκατοντάδες στην Ελλάδα. Ο κ. Διακάκης θυμίζει την περίπτωση της Ιαλυσού στην Ρόδο, όπου στην πλημμύρα του 2013 έχασαν τη ζωή τους δύο άνθρωποι και συνολικά τέσσερις σε όλο το νησί.
Όπως φάνηκε και στα τηλεοπτικά πλάνα από την Αγία Πελαγία, το φυσικό ρέμα έχει αντικατασταθεί από ένα τεχνητό, πάνω από τον οποίο περνά δρόμος. Αυτός ο τύπος αγωγού λέγεται «πλακοσκεπής».
«Είναι μια λύση που συχνά αποδεικνύεται προβληματική καθώς αυτοί η είσοδος αυτών των αγωγών φράζει πολύ εύκολα. Το να καθαρίζεται συχνά είναι απαραίτητο αλλά το νερό μεταφέρει αντικείμενα και υλικά που μπορούν να φράξουν την είσοδο πολύ γρήγορα, μειώνοντας άμεσα και δραστικά την ποσότητα νερού που μπορεί να δεχτεί ο αγωγός», εξηγεί ο γεωλόγος και παραπέμπει πάλι σε παράδειγμα από το παρελθόν: «Το 2017 στη Μάνδρα το 90% των πλακοσκεπών αγωγών αστόχησε».
Τέτοιοι αγωγοί υπάρχουν αρκετοί και στη δυτική Αθήνα, κατά μήκος του ρέματος της Εσχατιάς, όπου σε πλημμύρες έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον τρεις άνθρωποι το 2015. Ένας παρόμοιος αγωγός υπάρχει και στη λίμνη Ευβοίας, όπου τον Οκτώβριο του 2021, δύο μήνες μετά τις τεράστιες πυρκαγιές, σπίτια και επιχειρήσεις καταστράφηκαν από τα νερά.
Τρίτος παράγοντας για τον οποίο δεν ευθύνεται ο άνθρωπος αλλά οι κατά τόπους αρχές οφείλουν να μεριμνούν με έργα πρόληψης είναι η μορφολογία του εδάφους. «Όπου υπάρχει πολύ μικρή λεκάνη απορροής (σ.σ η κοίτη, φυσική ή τεχνητή, μέσω της οποίας το νερό έρχεται από μεγαλύτερο υψόμετρο προς τη θάλασσα) και ταυτόχρονα μεγάλες μορφολογικές κλίσεις, η ροή του νερού είναι πολύ γρήγορη και τα φερτά υλικά έρχονται προς την ακτή με μεγάλη ορμή», παρατηρεί ο κ. Διακάκης.
Τον κίνδυνο που διατρέχουν πολλές περιοχές με τέτοια μορφολογία και μη επαρκή οχύρωση επιβεβαίωσε μιλώντας στην «Καθημερινή» και ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας και καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμης Λέκκας: «Ξέρετε πόσες περιοχές υπάρχουν σαν την Αγία Πελαγία σε όλη την Ελλάδα; Αργά ή γρήγορα, κάθε περιοχή με αυτό το προφίλ, θα έρχεται αντιμέτωπη με τέτοιες καταστάσεις». Τί πρέπει να γίνει λοιπόν;
Μπορεί να χρειάζονται ακόμα και κατεδαφίσεις
Το πρόβλημα της άναρχης, και τελικά εγκληματικής δόμησης, παραδέχτηκε ο ίδιος ο δήμαρχος Μαλεβιζίου, όπου ανήκει η Αγία Πελαγία, Μενέλαος Μποκέας. «Ανοιχτές πληγές δεκαετιών. Αυτές προσπαθούμε να κλείσουμε», είπε μεταξύ άλλων στη συνάντηση που είχε με το κυβερνητικό κλιμάκιο που επισκέφθηκε την περιοχή.
«Κατ’ αρχάς κάθε σημείο έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και πρέπει να γίνεται ξεχωριστή μελέτη. Ωστόσο υπάρχουν κάποια μέτρα που βρίσκουν εφαρμογή στις περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις», σημειώνει ο κ. Διακάκης και τα απαριθμεί.
«Έξυπνα έργα υδρονομίας. Πρόκειται για κατασκευές που πιάνουν το νερό από το βουνό και το κατευθύνουν προς πολλαπλές λεκάνες απορροής. Επίσης πρέπει να γίνουν έργα παγίδευσης ιζημάτων και φερτών υλικών, πριν φτάσει το νερό στους πλακοσκεπείς αγωγούς. Έτσι θα μειωθούν οι πιθανότητες να φράξει», επισημαίνει ο γεωλόγος και συνεχίζει με το πιο δύσκολο στην εφαρμογή του μέτρο.
«Πρέπει να
αφεθεί χώρος στο νερό να αποστραγγιστεί σωστά προς τη θάλασσα, να υπάρχει
χώρος στα πλημμυρικά πεδία», μας λέει. Του ζητάμε να διευκρινίσει εάν εννοεί να
κατεδαφιστούν κτίσματα που κατασκευάστηκαν γύρω από τις λεκάνες απορροής. «Ναι,
κι αυτό πρέπει να εξεταστεί εάν δεν υπάρχει άλλη λύση. Το να αποφευχθούν
καταστροφές και απώλειες σαν κι αυτές που καταγράφηκαν στην Αγία Πελαγία είναι
προτεραιότητα», απαντά.
Τέλος ο γεωλόγος συστήνει πως πρέπει να προχωρήσει η συστηματική εκπαίδευση των πολιτών ώστε να αντιδρούν καλύτερα σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις. «Η εκπαίδευση μπορεί να περιορίσει σημαντικά την πιθανότητα απώλειας ανθρώπινων ζωών», καταλήγει ο κ. Διακάκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.