11 Προτάσεις για τη νέα Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Πολιτικής: Ευκαιρία για μια Νέα Αρχή

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ από το 2008 που ιδρύθηκε, σε συνεργασία με τα ΜΕΛΗ της και με φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, συμμετέχει ενεργά στην διαμόρφωση προτάσεων πολιτικής προς την πολιτεία και τα κόμματα για την ενίσχυση της ανοιχτότητας στη Δημόσια Διοίκηση και την προάσπιση των ψηφιακών δικαιωμάτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ορισμένες από τις προτάσεις που είχε καταθέσει η ΕΕΛ/ΛΑΚ στο παρελθόν έχουν ενσωματωθεί στους νόμους 3861/2010 για τη Διαύγεια, τον 3882/2010 για τα Γεωχωρικά Δεδομένα, τον 3979/2011 για την Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τον 4305/2014 για τα ανοιχτά δημόσια δεδομένα και στο ΠΔ 28/2015 που κωδικοποιεί τη νομοθεσία για την ανοιχτή πρόσβαση.

Η κατάθεση του σχεδίου νόμου για τη νέα Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Πολιτικής (ΓΓΨΠ), είναι ένα σημαντικό βήμα για τη συγκρότηση μιας εθνικής ψηφιακής πολιτικής με γνώμονα τη διαφάνεια, τη συμμετοχή των πολιτών και την προστασία των ψηφιακών δικαιωμάτων και των ψηφιακών κοινών.

Η κατάρτιση μιας ενιαίας και συντονισμένης ψηφιακής πολιτικής αποτελεί πάγιο αίτημα επαγγελματικών και επιστημονικών φορέων εδώ και χρόνια και από τις αρμοδιότητες της ΓΓΨΠ, όπως κι από την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, προκύπτει η βούληση του νομοθέτη να ολοκληρώσει έναν πρώτο κύκλο της νομοθεσίας για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, την ανοιχτή διακυβέρνηση και τα ανοιχτά δεδομένα που ξεκίνησε με τους νόμους που προαναφέρθηκαν.

Η αρμοδιότητα της ΓΓΨΠ να συντονίζει δράσεις τόσο με την ακαδημαϊκή κοινότητα, όσο και με την τοπική αυτοδιοίκηση και την επιχειρηματική κοινότητα επιτρέπει να εφαρμοστούν στην πράξη αναπτυξιακές πολιτικές βασισμένες στην Τριπλή Έλικα (TRIPLE HELIX) των ανωτέρω φορέων, και η ΕΕΛ/ΛΑΚ προτίθεται να στηρίξει ενέργειες που βρίσκονται εντός της θεσμικής της αποστολής και μπορούν να ενισχύσουν την ανοιχτότητα και την τοπική ανάπτυξη.

Ο συντονισμός των αρμοδιοτήτων ψηφιακής πολιτικής που μέχρι πρότινος ήταν διασκορπισμένες σε πολλαπλά υπουργεία και η ανάθεση της σχετικής αρμοδιότητας στο ανώτατο επίπεδο, δηλαδή αυτό του Πρωθυπουργού, αποτελεί ένα θετικό βήμα αλλά και ταυτόχρονα γεννά ευθύνη για το περιεχόμενο της επικαιροποιημένης Εθνικής Ψηφιακής Στρατηγικής που θα πρέπει να διασφαλίζει τις αρχές της ανοιχτής διακυβέρνησης, της ελεύθερης πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία, την προστασία των ψηφιακών δικαιωμάτων, την ανοιχτή ψηφιακή ενιαία αγορά, και την υποχρεωτική χρήση από όλους τους φορείς του δημοσίου ανοιχτών προτύπων που υλοποιούνται με ανοιχτό λογισμικό.

Με βάση τα παραπάνω, η ΕΕΛ/ΛΑΚ καλεί όλους τους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών να συμμετέχουν ενεργά στη χάραξη πολιτικής είτε μέσω της συμμετοχής τους σε διαβουλεύσεις είτε μέσω της κατάθεσης προτάσεων τόσο προς την Κεντρική Διοίκηση, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ με την υποστήριξη του Ίδρυματος Μποδοσάκη κάλεσαν εννέα ΜΚΟ και συν-διαμόρφωσαν 11 προτάσεις για την ενίσχυση της ανοιχτής διακυβέρνησης οι οποίες προωθούν τη διαφάνεια και την ενεργή συμμετοχή και ενημέρωση των πολιτών.

Οι προτάσεις αυτές είναι:

1.      Εφαρμογή του Νόμου 4048/2012 για τη Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Μέσα και Διαδικασίες για την Καλή Νομοθέτηση. Εκτός των άλλων, ο νόμος περιλαμβάνει κατευθύνσεις και διαδικασίες για την κωδικοποίηση και απλοποίηση της νομοθεσίας, τη μελέτη των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της νομοθεσίας, τη διεύρυνση και αξιοποίηση της δημόσιας διαβούλευσης κ.ά.. Παρά την ψήφισή του, παραμένει ουσιαστικά ανενεργός και παραβιάζεται κατάφωρα μέσα από την κατάχρηση των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου, των τροπολογιών της τελευταίας στιγμής και αμέτρητων, εκτός του σκοπού του νόμου, κανονιστικών πράξεων των υπουργών.

2.      Ενίσχυση και εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (Ν.3979/2011) και υλοποίηση των προηγούμενων δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership – OGP http://www.opengovpartnership.org/country/greece). Ειδικότερα, την έγκαιρη και για επαρκές χρονικό διάστημα δημόσια διαβούλευση όλων των σημαντικών νομοθετικών πρωτοβουλιών και πολιτικών αποφάσεων και την καθιέρωση διαδικασιών πλήρους διαφάνειας τόσο στην πρόσληψη όσο και στην εξέλιξη όλων των μετακλητών υπαλλήλων και όλων των στελεχών δημοσίων οργανισμών, αλλά και την καθιέρωση ενεργητικής διαφάνειας στη σύνθεση και λειτουργία της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπίας (ΜΕΑ), ειδικά σε σχέση με τη διαπραγμάτευση κοινοτικών πολιτικών και κοινοτικής νομοθεσίας.

3.      Εφαρμογή του νόμου για τα ανοιχτά δεδομένα (Ν. 4305/2014) σύμφωνα με τον οποίο καθιερώθηκε η αρχή της εξ ορισμού ανοιχτής διάθεσης και περαιτέρω χρήσης της δημόσιας πληροφορίας αλλά και του άρθρου 58 του Ν.4178/2013 που αφορά τα γεωχωρικά δεδομένα σύμφωνα με το οποίο, “Τα δημόσια δεδομένα της ΕΚΧΑ Α.Ε. διατίθενται σε οποιονδήποτε τρίτο δωρεάν και με τις κατάλληλες ανοιχτές άδειες, εφόσον πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για μη εμπορικούς σκοπούς”. Το άνοιγμα των δεδομένων αποτελεί βασικό πυλώνα της ενιαίας ευρωπαϊκής ψηφιακής αγοράς και κεντρική πολιτική για την ενίσχυση της ψηφιακής οικονομίας και την επίτευξη ισόρροπης ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.

4.      Ενίσχυση της Διαύγειας (Ν. 3861/2010) με την απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, την κατάργηση των εξαιρέσεων και την εισαγωγή ρυθμίσεων που θα έχουν ως στόχο την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της στο σύνολο των πράξεων της δημόσιας διοίκησης εκτός εκείνων που αφορούν σε εθνική ασφάλεια, ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, εμπιστευτική πληροφορία και απόρρητα αναγνωρισμένα από το νόμο. Επιπλέον, προτείνεται η επέκταση των υποχρεώσεων της Διαύγειας και σε κάθε ιδιώτη που παρέχει δημόσια υπηρεσία (π.χ. με παραχώρηση ή ΣΔΙΤ) και τους ιδιώτες που συμβάλλονται με το δημόσιο ως εργολάβοι ή υπεργολάβοι.

5.      Ενίσχυση της Κοινοβουλευτικής Διαφάνειας και αναβάθμισης των εργαλείων δημοσιότητας, λογοδοσίας και κοινωνικού ελέγχου της νομοθετικής εξουσίας, μέσα από τη λειτουργία της ιστοσελίδας της Βουλής, με έμφαση στα οικονομικά των κομμάτων, των βουλευτών και των συνεργατών τους. Ειδικά για την Κοινοβουλευτική Διαφάνεια υπάρχει δέσμευση στο OGP έως τον Ιούνιο του 2016 να υπάρξει διαφάνεια στη διαδικασία σύνταξης και ψήφισης όλων των νομοσχεδίων με ανοιχτά δεδομένα για κάθε βήμα και διάδραση σε πραγματικό χρόνο μέσω διαδικτύου. Ειδικότερα, υπάρχει ζήτημα για την υποχρέωση ή μη της Βουλής να δημοσιεύει δεδομένα και να ανταποκρίνεται σε αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων από πολίτες.

6.      Διαφάνεια και δικαίωμα ενημέρωσης του πολίτη στα στάδια προπαρασκευής, διαμόρφωσης και συζήτησης των σχεδίων νόμου, από τα υπουργεία μέχρι και τις συζητήσεις στις Επιτροπές, αλλά και επί όσων αλλαγών/τροποποιήσεων γίνονται την τελευταία στιγμή μέσω τροπολογιών. Είναι απαραίτητο να γνωρίζει ο πολίτης, πέραν του συστήματος ανοιχτής δημόσιας διαβούλευσης, ποιοι και πως διαμορφώνουν ή επηρεάζουν τη σύνταξη των κανόνων δικαίου.

7.      Λήψη μέτρων για την ενθάρρυνση της υιοθέτησης ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτών τεχνολογιών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Η υιοθέτηση του ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτών τεχνολογιών συμβάλλει στην προσαρμογή τεχνολογικών καινοτομιών παγκοσμίου επιπέδου στην τοπική οικονομία. Αυτό δημιουργεί προστιθέμενη αξία που μπορεί να αποτελέσει ανταγωνιστικό στοιχείο στην παγκόσμια αγορά. Οι ανοιχτές τεχνολογίες μπορούν να ελαττώσουν τα εμπόδια για την είσοδο επιχειρήσεων στην εγχώρια και την παγκόσμια αγορά, ενώ, επιπλέον, προκύπτουν σημαντικά οφέλη για την τοπική οικονομία κυρίως μέσω αύξησης της απασχόλησης αποτρέποντας έτσι τη διαρροή ειδικών (brain drain) στο εξωτερικό. Επιτυγχάνεται δηλαδή, η δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη βελτίωση του ανταγωνισμού και την ενίσχυση της παραγωγικότητας παρέχοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία για περαιτέρω καινοτομία.

8.      Προαγωγή μιας νέας  ανοικτής και συνεργατικής διοικητικής κουλτούρας. Εξακολουθεί να είναι ευρύτερα διαδεδομένη η διοικητική εσωστρέφεια και ο φόβος της απώλειας ελέγχου στάσεις και αντιλήψεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσα από την ευαισθητοποίηση των δημόσιων οργανισμών σχετικά με την αξία και τις δυνατότητες των ανοικτών δεδομένων και την υιοθέτηση  πρακτικών ανοικτών λύσεων σε λειτουργικά θέματα της δημόσιας διοίκησης  που θα λειτουργήσουν σαν βέλτιστες πρακτικές.

9.      Σύστημα Παρακολούθησης και Ελέγχου Κυβερνητικού έργου. Προτείνουμε την αξιοποίηση της υπάρχουσας εμπειρίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο τη λειτουργία συστήματος παρακολούθησης, διαφάνειας και συντονισμού του κυβερνητικού έργου. Το σύστημα πρέπει να ενημερώνεται υποχρεωτικά από όλους τους φορείς του δημοσίου τομέα και να παρέχει ανοιχτά δεδομένα, ώστε να αποτελεί το μέσο που θα βοηθήσει στην έγκαιρη αντιμετώπιση των όποιων δυσκολιών προκύπτουν στην υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος. Σε αυτή την προσπάθεια οφείλουμε να συμβάλουμε όλοι ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές, τεχνολογικές ή επιστημονικές διαφορές που μπορεί να έχουμε γιατί είναι ο μόνος τρόπος να υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα στοιχεία για την αποτελεσματική υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος.

10.  Ενσωμάτωση της διδασκαλίας των ανοιχτών τεχνολογιών σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης. Η συμμετοχή του πολίτη στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή έχει ως προϋπόθεση την εξοικείωσή του με την τεχνολογία όχι ως καταναλωτή της αλλά ως συνδημιουργού και διαμορφωτή της. Η κατανόηση και εμπέδωση στις συνειδήσεις των πολιτών, από τη μικρότερη δυνατή ηλικία, ότι υπάρχουν ανοιχτές τεχνολογίες που μπορούν απελευθερώσουν τις δημιουργικές τους ικανότητες, δεν έχει μόνο αναπτυξιακό χαρακτήρα: η χρήση και δημιουργία ανοιχτών τεχνολογιών (λογισμικό, hardware, δεδομένα, περιεχόμενο) αποτελεί βαθιά πολιτική πράξη που εκφράζει το δικαίωμα όλων μας να συμμετέχουμε με ισότιμους όρους σε κάθε έκφανση της σύγχρονης ζωής.

11.  Οργάνωση σειράς  διατομεακών και διεπιστημονικών δράσεων εξοικείωσης και αξιοποίησης  από τον τελικό αποδέκτη, την κοινωνία των διαδικτυακών ανοικτών εργαλείων, εφαρμογών και δεδομένων. Στοχευμένη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση  όσο το δυνατό πιο ευρείας γκάμας κοινού ως προς την  δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τον πάροχο των δεδομένων, τον  βαθμό  χρηστικότητας τους, τον  επίκαιρο και άμεσο χαρακτήρα τους. Εστίαση στα πολλαπλασιαστικά κοινωνικά οφέλη (δυνατότητες συνδιαμόρφωσης πολιτικών, συναπόφασης, συμμετοχικού σχεδιασμού, ενίσχυση μορφών συμμετρικότητας στον δημόσιο διάλογο και αξιολόγηση με πιο έμπρακτο και κατά συνέπεια αποτελεσματικό τρόπο τη λειτουργία των βασικών δομών του δημόσιου τομέα σε τοπικό και εθνικό επίπεδο).

Πηγή: ELLAK.GR – Επιμέλεια: Βιβή Πετσιώτη